Ο κορωνοϊός μπορεί να προκαλέσει αϋπνία και μακροχρόνιες αλλαγές στο νευρικό μας σύστημα. Μπορεί, όμως, ο ύπνος να είναι το κλειδί για τον τερματισμό της πανδημίας;
Ο ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ ΕΙΧΕ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ τον θάνατο σχετικά λίγων ακόμη ανθρώπων, όταν ο Feixiong Cheng άρχισε να αναζητά ένα φάρμακο, αν όχι μια θεραπεία για αυτό που θα εξελισσόταν σε πανδημία. Ήξερε ότι ο χρόνος έπαιζε ουσιαστικό ρόλο. Αναλυτής δεδομένων ο ίδιος στην Κλινική του Κλίβελαντ, είχε δει παρόμοιους κορωνοϊούς κατά το παρελθόν με προέλευση την Κίνα, τη Σαουδική Αραβία, κοινώς σε μικρότερη κλίμακα είχε εμπειρία από τον κλονισμό που οι ιοί αυτοί προκαλούν στην υγεία και την οικονομία.
Έτσι, τον Ιανουάριο, το εργαστήριό του χρησιμοποίησε τεχνητή νοημοσύνη για να αναζητήσει αθεάτες ενδείξεις στη δομή του ιού και προκειμένου να κατανοήσει πώς εισέβαλε στα ανθρώπινα κύτταρα και τι θα μπορούσε να τον σταματήσει. Εκεί έγινε μία σημαντική παρατήρηση: ο ιός θα μπορούσε ενδεχομένως να καταπολεμηθεί από τη μελατονίνη.
Η μελατονίνη, γνωστή και ως ορμόνη του ύπνου, φυσικά και δεν αποτελούσε προφανή παράγοντα για την ανακοπή επέλασης της πανδημίας. Αυτό που κάνει, άλλωστε, είναι να ρυθμίζει τους κιρκάδειους κύκλους του ύπνου μας. Κάθε βράδυ, καθώς πέφτει το σκοτάδι, η ορμόνη εκτοξεύεται από συγκεκριμένους αδένες του εγκεφάλου μας, διαχέεται στο αίμα μας και κάπως έτσι αποκοιμιόμαστε. Ο Τσενγκ θεώρησε το εύρημα ενδιαφέρον, ωστόσο, κανένα συμπέρασμα δεν θα ήταν ασφαλές εκείνη τη χρονική στιγμή.
Προχώρησε σε μία πρώτη έρευνα, της οποίας, όταν δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα, ο Τσενγκ συνειδητοποίησε ότι επιστήμονες απ' όλο τον κόσμο είχαν ακριβώς την ίδια άποψη, ότι δηλαδή κάτι μπορεί να συνέβαινε με τη μελατονίνη.
Εάν αποδειχθεί ότι η μελατονίνη βοηθά αποτελεσματικά
τους ασθενείς, τότε θα γινόταν λόγος για το φθηνότερο
και πιο εύκολα προσβάσιμο φάρμακο
για την αντιμετώπιση του COVID-19.
Σε αντίθεση με τα πειραματικά φάρμακα όπως το remdesivir
και τα κοκτέιλ αντισωμάτων,
η μελατονίνη διατίθεται ευρέως στις Ηνωμένες Πολιτείες
ως συμπλήρωμα διατροφής και μάλιστα χωρίς συνταγή.
Κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι ο κόσμος
θα μπορούσε να το προμηθευτεί άμεσα και φθηνά...
Εκείνο στο οποίο συμφωνούσαν ήταν ότι η μελατονίνη εκτός από τις γνωστές της επιδράσεις στον ανθρώπινο ύπνο έπαιζε και ρόλο ρυθμιστή στο ανοσοποιητικό σύστημα, λειτουργώντας ως «συντονιστής» της άμυνας του οργανισμού. Υπενθυμίζεται ότι ένας οποιοσδήποτε κορωνοϊός μπορεί να απορρυθμίσει πλήρως το ανοσοποιητικό.
Ο Τσενγκ αποφάσισε να το ψάξει λίγο περισσότερο. Για μήνες, αυτός και οι συνάδελφοί του συγκέντρωναν δεδομένα από χιλιάδες ασθενείς που είχαν δει στο ιατρικό κέντρο. Στα αποτελέσματα μελέτης που δημοσιεύθηκε μόλις τον περασμένο μήνα, η μελατονίνη συνέχισε να ξεχωρίζει μεταξύ των ενδιαφερότων ευρημάτων σε έρευνες για τη σχέση ανάμεσα στον ύπνο και τον κορωνοϊό.
Άτομα στα οποία είχε χορηγηθεί μελατονίνη είχαν σημαντικά χαμηλότερες πιθανότητες να αναπτύξουν COVID-19, πόσω μάλλον να πεθάνουν λιγότερο από κορωνοϊό. Άλλοι ερευνητές παρατήρησαν παρόμοια μοτίβα συμπεριφοράς ασθενών. Τον Οκτώβριο, μια μελέτη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια διαπίστωνε ότι οι διασωληνωμένοι ασθενείς είχαν καλύτερα ποσοστά επιβίωσης εάν λάμβαναν μελατονίνη. Όταν ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μεταφέρθηκε στο Εθνικό Στρατιωτικό Ιατρικό Κέντρο Walter Reed έχοντας βρεθεί θετικός στον COVID-19, οι γιατροί του συνταγογράφησαν –εκτός από μια πληθώρα άλλων πειραματικών θεραπειών– και μελατονίνη.
Στην παρούσα φάση, οκτώ μεγάλες κλινικές δοκιμές βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη προκειμένου να διαπιστώσουν τεκμηριωμένα τους συσχετισμούς μελατονίνης και κορωνοϊού, ενώ ας σημειωθεί ότι πολύ λίγες παράλληλες ενδεχόμενες θεραπείες έχουν λάβει τόσο μεγάλη ερευνητική προσοχή.
Εάν αποδειχθεί ότι η μελατονίνη βοηθά αποτελεσματικά τους ασθενείς, τότε θα γινόταν λόγος για το φθηνότερο και πιο εύκολα προσβάσιμο φάρμακο για την αντιμετώπιση του COVID-19. Σε αντίθεση με τα πειραματικά φάρμακα όπως το remdesivir και τα κοκτέιλ αντισωμάτων, η μελατονίνη διατίθεται ευρέως στις Ηνωμένες Πολιτείες ως συμπλήρωμα διατροφής και μάλιστα χωρίς συνταγή. Κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι ο κόσμος θα μπορούσε να το προμηθευτεί άμεσα και φθηνά...
Παρ' όλα αυτά, ο Τσενγκ τονίζει ότι δεν συνιστά ακόμη κάτι τέτοιο. Γιατί όπως κάθε ουσία ικανή να επιβραδύνει το κεντρικό νευρικό σύστημα, η μελατονίνη δεν είναι μια ασήμαντη προσθήκη στη χημεία του σώματος. Το προφανές όφελος για τους ασθενείς με COVID-19 θα μπορούσε απλώς να είναι ένας ψευδής συσχετισμός - ή, ίσως, ένα σήμα που μας προειδοποιεί για κάτι άλλο που βελτιώνει πραγματικά τα αποτελέσματα ανάρρωσης ασθενών με κορωνοϊό. Ο Τσενγκ πιστεύει ότι μπορεί να ισχύει. Αυτός και άλλοι επιστήμονες εξηγούν ότι ίσως το πραγματικό κλειδί στη μάχη με την ασθένεια μπορεί να μην έχει καν σχέση με τη μελατονίνη, αλλά με τον πραγματικό πρωταγωνιστή στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού που είναι η ίδια η διαδικασία του ύπνου.
Στην πραγματικότητα, από την αρχή της πανδημίας, αποτελεί μυστήριο ο τρόπος με τον οποίο ο COVID-19 επηρεάζει τον ύπνο μας και το πώς ο ύπνος, εν συνεχεία, επηρεάζει την εξέλιξη της ασθένειας. Ο ιός είναι ικανός να μεταβάλλει τις ευαίσθητες λειτουργίες του νευρικού μας συστήματος, σε πολλές περιπτώσεις με εντελώς απρόβλεπτους τρόπους, δημιουργώντας μερικές φορές μακροπρόθεσμα συμπτώματα. Η καλύτερη εκτίμηση των δεσμών μεταξύ της ανοσίας και του νευρικού συστήματος θα μπορούσε να έχει κεντρική σημασία για την κατανόηση του COVID-19 και για την πρόληψή του.
Όσο εξετάζεται το παραπάνω και καθ' όλη τη διάρκεια της πανδημίας, το τμήμα νευρολογίας του Πανεπιστημίου Johns Hopkins έχει πλημμυρίσει από παράπονα ασθενών που υποφέρουν από αϋπνία. Η Rachel Salas, μία από τις νευρολόγους της ερευνητικής ομάδας, εξηγεί ότι αρχικά πίστευε ότι αυτή η αύξηση των διαταραχών του ύπνου ήταν απλώς αποτέλεσμα όλων των στρεσογόνων διαταραχών που συνοδεύουν την παγκόσμια κρίση: ανησυχία για την υγεία, οικονομικές συνέπειες, άγχη της καραντίνας. Πράγματι, τα πρότυπα διαταραχής του ύπνου είναι κοινά σε ολόκληρο τον κόσμο. Περίπου τα τρία τέταρτα των ανθρώπων στο Ηνωμένο Βασίλειο παρατήρησαν αλλαγές στον ύπνο τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σύμφωνα με τη Βρετανική Εταιρεία ύπνου, και λιγότερα από τα μισά καταφέρνουν να κοιμηθούν επαρκώς. «Το καλοκαίρι, ονομάσαμε το φαινόμενο COVID-somnia », εξηγεί η Salas.
Ωστόσο, η ίδια, τους τελευταίους μήνες, παρατήρησε ένα πιο περίεργο μοτίβο να αναδύεται. Ο ύπνος πολλών ανθρώπων διαταράχθηκε από την παγκόσμια κρίση της πανδημίας, όμως, τα πιο ενοχλητικά συμπτώματα τα ανέφεραν όσοι είχαν νοσήσει με κορωνοϊό. Μετά την ανάρρωση, οι άνθρωποι αναφέρουν αλλαγές στην εστίαση της προσοχής τους, εξουθενωτικούς πονοκεφάλους, ομίχλη του εγκεφάλου, μυϊκή αδυναμία και, ίσως πιο συχνά, αϋπνία. Πολλοί δεν φαίνονται ανήσυχοι, αποδίδοντας αυτό που τους συμβαίνει στην εν γένει εξουθένωση από την ασθένεια, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις η ιατρική κοινότητα θεωρεί την αϋπνία μέρος αυτού που η ιατρική κοινότητα ονομάζει «παρατεταμένο COVID», όπου τα συμπτώματα επιμένου επ 'αόριστον, ακόμη και μετά την ανάρρωση. Ειδικά σε ό,τι αφορά τις διαταραχές του ύπνου, η Salas εμφανίζεται ανήσυχη.
«Εκτιμώ ότι αυτή είναι μόνο η αρχή των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων που θα δούμε μέσα στα επόμενα χρόνια», λέει.
Η συνάδελφός της Arun Venkatesan προσπαθεί να εξηγήσει το πώς ένας ιός θα μπορούσε να προκαλέσει αϋπνία. Επικεντρώνεται ειδικά σε αυτοάνοσες και φλεγμονώδεις ασθένειες που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα. Αρχικά, λέει η Venkatesan, η κοινή υπόθεση μεταξύ των γιατρών ήταν ότι πολλά συμπτώματα μετά τον COVID-19 οφείλονταν σε μια αυτοάνοση αντίδραση - μια εσφαλμένη, στοχευμένη επίθεση σε κύτταρα του ίδιου του σώματος. Αυτό μπορεί να συμβεί στο νευρικό σύστημα μετά από μολύνσεις από διάφορους ιούς, σε προβλέψιμα πρότυπα, όπως αυτό του συνδρόμου Guillain-Barré.
Και μετά είναι και οι εντελώς απρόβλεπτοι παράγοντες αυτής της ασθένειας που θέτουν μοναδικές προκλήσεις σε αυτήν την πανδημία. Η μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα είναι ελάχιστα κατανοητή, μία νόσος στιγματισμένη για την οποία έχουν ακουστεί σχεδόν τα πάντα. Οι ιατρικές θεραπείες και οι διαγνωστικές προσεγγίσεις είναι αναξιόπιστες ακόμη και σήμερα. Επίσης, οι φλεγμονώδεις ασθένειες εξαιρετικά σπάνια ανταποκρίνονται σε μία μόνο θεραπευτική αγωγή, αλλά απαιτούν πιο ολιστικές, συνεχείς παρεμβάσεις για να επανέλθει το ανοσοποιητικό σύστημα μας σε μία ισορροπία και να διατηρηθεί εκεί.