Άποψη
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία σχετικά με το ότι, ο κορωναϊός διέσωσε το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα (ανάλυση) – οπότε εάν δεν υπήρχε, θα έπρεπε να εφευρεθεί. Όλοι γνωρίζουμε άλλωστε πως ούτε η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 καταπολεμήθηκε, ούτε η ευρωπαϊκή κρίση χρέους του 2010 – αλλά απλά αναβλήθηκαν για το μέλλον, με τη βοήθεια των τεράστιων νέων ποσοτήτων χρήματος, με τα οποία οι κεντρικές τράπεζες ολόκληρου του πλανήτη πλημμύρισαν τις αγορές, χωρίς να μπορούν έκτοτε να τα «αναρροφήσουν».
Η κρίση δε του Μαρτίου, με το κραχ που προκάλεσε στα υπερδιογκωμένα χρηματιστήρια, ξεκίνησε πολύ πριν – στις Η.Π.Α. με τις «ρωγμές» στις αγορές δανεισμού το Φθινόπωρο του 2019, ανάλογες με αυτές της εποχής της Lehman Brothers. Ακριβώς για το λόγο αυτό η Fed ξεκίνησε τις επεμβάσεις της το Σεπτέμβριο με τα repos, καθώς επίσης αργότερα με προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης που όμως αρνήθηκε να τα ονομάσει ως τέτοια – για να μην προκαλέσει πανικό στις αγορές.
Με την ευκαιρία τώρα του ξεσπάσματος της πανδημίας, η ομοσπονδιακή τράπεζα ανακοίνωσε στις 23 Μαρτίου την αγορά απεριόριστων ποσοτήτων κρατικών ομολόγων και ενυπόθηκων τίτλων – στην ουσία δηλαδή ένα πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης στο διηνεκές. Επίσης την αγορά εταιρικών ομολόγων, για πρώτη φορά στην ιστορία της – σε μία χώρα που κυβέρνηση, επιχειρήσεις και καταναλωτές είχαν ήδη πνιγεί σε μία θάλασσα χρέους (αντίστοιχα στην Ευρώπη, με εξαίρεση τη Γερμανία που χρησιμοποίησε την κρίση χρέους για να ληστέψει ακόμη περισσότερο τους «εταίρους» της).
Σε απόλυτο μέγεθος, το χρέος των επιχειρήσεων στις Η.Π.Α. έχει φτάσει στα 16 τρις $ – έχοντας αυξηθεί σε ετήσια βάση το 2019 κατά 5,1% και άρα ταχύτερα από το ρυθμό ανάπτυξης της χώρας. Κάτι ανάλογο έχει συμβεί με το καταναλωτικό χρέος, όπου οι Αμερικανοί οφείλουν μόνο σε πιστωτικές κάρτες πάνω από 1 τρις $ – επί πλέον στα φοιτητικά δάνεια, στα δάνεια για την αγορά αυτοκινήτων κοκ. που καταγράφουν συνεχώς νέα ρεκόρ. Την ίδια στιγμή τα ελλείμματα του δημοσίου, οπότε το χρέος των Η.Π.Α., αυξάνονται συνεχώς – ενώ το «κλείδωμα» της οικονομίας επιτάχυνε την οικονομική κατάρρευση που ήταν ήδη σε διαδικασία εξέλιξης.
Η Fed δε έφτασε σε σημείο να αγοράζει ακόμη και επικίνδυνα δάνεια μικρών εταιριών από τράπεζες που δεν ήθελαν να αναλάβουν τον κίνδυνο του δανεισμού τους, με τόσο χαμηλά επιτόκια – αφού το πρόγραμμα στήριξης της οικονομίας ύψους 2 τρις $ που εγκρίθηκε από το Κογκρέσο για την πανδημία, περιελάμβανε 350 δις $ για δάνεια μικρών επιχειρήσεων, έτσι ώστε να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες και να συνεχίσουν να πληρώνουν τους εργαζομένους τους.
Τέλος, ξεκίνησε τις επεμβάσεις της στα χρηματιστήρια, για να μην καταρρεύσουν – επικροτώντας τη δήλωση του κεντρικού τραπεζίτη του Καναδά, σύμφωνα με την οποία ο πυροσβέστης που προσπαθεί να σβήσει μία πυρκαγιά, δεν έχει επικριθεί ποτέ για τη χρήση υπερβολικού νερού. Κάποιοι άλλοι βέβαια ισχυρίζονται πως η κεντρική τράπεζα προσπαθεί να σβήσει τη φωτιά με βενζίνη αντί με νερό – αφού ότι και αν έκανε μετά την κρίση του 2008, επιδείνωσε τα προβλήματα αντί να τα επιλύσει.
Όπως και να είναι όμως, οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν εναλλακτική λύση, ειδικά σε χώρες με δημοκρατικά και όχι με ολοκληρωτικά καθεστώτα, όπως της Κίνας – αφού είναι οι μοναδικές που μπορούν να αναχαιτίσουν την παλίρροια της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής καταστροφής. Η πανδημία άλλωστε τους έδωσε τη δικαιολογία που απαιτούταν για να το κάνουν – με το τεράστιο όμως κόστος που προκάλεσε το ανόητο, μη αναμενόμενο κλείδωμα των οικονομιών, από τις κυβερνήσεις.
Με την οικονομία τώρα να είναι ένας χώρος με άγνωστες μεταβλητές, αφού ακόμη και αν είναι γνωστές κάποια χρονική στιγμή αλλάζουν συνεχώς και απροσδόκητα, οι κεντρικοί τραπεζίτες, όσο έξυπνοι, καθώς επίσης ικανοί και αν είναι, δεν μπορούν να πετύχουν το ακατόρθωτο – να ελέγξουν δηλαδή το ανεξέλεγκτο ή να μετρήσουν το μη μετρήσιμο, όπως έχει αναφερθεί.
Εάν δε χαθεί κάποια στιγμή η εμπιστοσύνη απέναντι τους, εάν δηλαδή όλο και περισσότεροι άνθρωποι αρχίσουν να αμφιβάλουν για την ικανότητα τους να σβήσουν τη φωτιά που συνεχώς θεριεύει, τότε αυτό που θα συμβεί θα μοιάζει με μία πυρκαγιά σε ένα εντελώς αποξεραμένο δάσος – τα αποτελέσματα της οποίας μόνο τρόμο μπορεί να μας προκαλέσουν, ακόμη και αν δεν οδηγήσουν σε μία καταστροφή του χρηματοπιστωτικού συστήματος, σε μαζικές κοινωνικές εξεγέρσεις ή στο τέλος της εποχής της ειρήνης. Οι δημοκρατίες πάντως δεν επιβιώνουν ούτε με χρέη, ούτε με υπερπληθωρισμό – οπότε τα μέτρα που λαμβάνονται με την αιτιολογία της πανδημίας, δημιουργούν μεγάλες αμφιβολίες για το μέλλον τους.