Σοκαρισμένος ο βρετανικός εκδοτικός κόσμος, αντί να συζητάει τα ονόματα στην άρτι ανακοινωθείσα βραχεία λίστα των βραβείων Booker, το μόνο που σχολιάζει είναι η τεράστια παράλειψη του μυθιστορήματος της Χίλαρυ Μαντέλ « Ο Καθρέφτης και το Φως» που αποτελεί το τρίτο βιβλίο στην τριλογία της για τη ζωή του Τόμας Κρόμγουελ (υπενθυμίζεται πως τα δυο πρώτα της βιβλία «Γουλφ Χωλ» και τα «Γεράκια» κέρδισαν και τα δύο το βραβείο Booker αντίστοιχα το 2009 και το 2012) και εκτοπίστηκε από τέσσερις πρωτοεμφανιζόμενους και δύο αουτσάιντερ.
Για να αποφύγω να εμπέσω στα αμαρτήματα της κριτικής επιτροπής ας μου επιτραπεί εδώ να σχολιάσω πως πρόκειται για το καλύτερο από τα τρία βιβλία της. Πρόκειται για πραγματικό αριστούργημα, γραμμένο με τη γνωστή της μαεστρία, που όμως, επιπροσθέτως από τα δυο πρώτα βιβλία, είναι διαποτισμένο από μια απόκοσμη αύρα που εγκαθιδρύεται από τις πρώτες σελίδες με τον αποκεφαλισμό της δεύτερης γυναίκας του Βασιλιά Ερίκου VIII, της Άννας Μπολέυν στον Πύργο του Λονδίνου, και πλανάται στο κενό ανάμεσα σε κάθε λέξη. Χωρίς να λείπουν οι βιρτουόζικοι διάλογοι, οι ακριβέστατες αναγνώσεις του ψυχισμού των ηρώων, η τόσο δουλεμένη απεικόνιση της εποχής με τις δολοπλοκίες, τις φιλοδοξίες και τους φοβερούς πολιτικούς ελιγμούς του Κρόμγουελ που μάχεται να επιβιώσει στην αυλή, όσα δηλαδή η Μαντέλ μας έχει συνηθίσει στα δυο προηγούμενα βιβλία της, η ανατριχιαστική ατμόσφαιρα, δεν προέρχεται μόνο από μια αυθαιρέτως επιβεβλημένη ψευδο-αισθητική επιλογή αλλά από την εκπληκτικά διορατική ματιά της Μαντέλ που αντηχεί θλιβερά γνώριμα στην εποχή του Μπόρις Τζόνσον.
Στα θετικά της φετινής λίστας, η κυριαρχία των ανεξάρτητων Faber& Faber, Canongate, Daunt Books και Oneworld, ενώ τους μεγάλους εκδοτικούς εκπροσωπούν μόνο η Hamish Hamilton και Picador.
Από τους 6 φιναλίστ, οι 3 είναι Αμερικανοί ενώ ο Σκωτσέζος Douglas Stuart και η γεννηθείσα στην Αιθιοπία Maaza Mengiste τώρα ζουν στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα η εφημερίδα Telegraph να ωρύεται πως «Η Αγγλία έχασε το Booker της». Η μόνη υποψήφια που δεν ζει στις ΗΠΑ, η Ζιμπαμπουανή Tsitsi Dangarembga είναι υπόδικος για τη συμμετοχή της σε αντι-κυβερνητική διαδήλωση στο Χαράρε. Το « Σώμα που Θρηνεί» (Faber) της Dangarembga,επίσης αποτελεί το τρίτο μέρος της τριλογίας « Νευρικές Παθήσεις» και ακολουθεί την πρωταγωνίστρια Tambudzai, σε ένα μισογκρεμισμένο χόστελ στο κέντρο του Χαράρε να αγωνιά για τις προοπτικές της μετά την παραίτηση της από μια αδιέξοδη δουλειά. Η συγγραφέας είναι κινηματογραφίστρια, θεατρική συγγραφέας και διευθύντρια του Ινστιτούτου Τεχνών για την Πρόοδο στην Αφρική.
Το πρώτο μυθιστόρημα της Diane Cook, «Νέα Ερημιά» (Oneworld), πραγματεύεται τη μάχη μιας μητέρας να σώσει την κόρη της σε ένα κόσμο ερειπωμένο από την περιβαλλοντική καταστροφή. Η Cook έχει εργαστεί στο Μπρούκλυν ως παραγωγός και εμφανίστηκε στα γράμματα με τη συλλογή διηγημάτων «Άνθρωπος Εναντίον Φύσης» το 2015, ενώ αυτή τη στιγμή προσαρμόζει το μυθιστόρημα της σε σενάριο για την τηλεοπτική σειρά που θα γυρίσει η Warner Bros.
Τη σχέση μητέρας κόρης, αλλά από άλλη οπτική, της αγάπης και της προδοσίας, έχει στο επίκεντρό του και το πρωτόλειο της Avni Doshi «Καμένη Ζάχαρη» ( Hamish Hamilton) που έχει γραφτεί και ξαναγραφτεί 8 φορές μέχρι να εκδοθεί πρώτα στην Ινδία με άλλο τίτλο («Το Κορίτσι με το Λευκό Βαμβακερό Ρούχο» ) που βραβεύτηκε το 2013 με το λογοτεχνικό βραβείο Tibor Jones για τη Νότια Ασία.
«Ο Σκιώδης Βασιλιάς» (Canongate) της Maaza Mengiste αποτελεί την πρώτη αιθιοπική υποψηφιότητα για Booker και εξερευνά τη γυναικεία εξουσία και το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα εν καιρώ πολέμου. Η Mengiste διδάσκει Δημιουργική Γραφή στο City University στη Νέα Υόρκη.
Το “Shuggie Bain” του σχεδιαστή μόδας Douglas Stuart, που η επιτροπή χαρακτήρισε «σαρωτικό, εκπληκτικά οικείο, συμπονετικό πορτραίτο του εθισμού, του κουράγιου και της αγάπης» εξελίσσεται στη Γλασκώβη του 1981 και εξιστορεί τη ζωή ενός αγορίου με αλκοολική μητέρα.
Ο πρώην βιοχημικός και νυν συντάκτης του Literary Hub, Brandon Taylor με το «Πραγματική Ζωή» (Daunt Books) διηγείται το σαββατοκύριακό ενός φοιτητή…. βιοχημείας.
Η Gaby Wood, διευθύντρια του Ιδρύματος Βραβείου Booker σχολίασε πως « κάθε χρονιά το έργο της επιτροπής αποτελεί έργο ανακάλυψης, αλλά φέτος η επιτροπή εξέπλησσε ακόμη και τον ίδιο της τον εαυτό με τον αριθμό των ντεμπούτων που επέλεξε. Κανείς δεν κερδίζει Booker για το ποιος είναι. Κερδίζει το βιβλίο για αυτό που κάνει.» Αλλά επειδή ανέφερε πως «συγκρίνουν τα βιβλία μεταξύ τους και επιλέγουν τα καλύτερα», σας παραθέτω και το σχόλιο της Alice O’ Keeffe, της λογοτεχνικής συντάκτριας του κλαδικού περιοδικού Bookseller: : “ Η πρώτη μου αντίδραση με αυτή τη βραχεία λίστα;; Απλά ΓΟΥΑΟΥ! Ακόμη και για ένα θεσμό που τρέφεται από τις διαμάχες, η παράλειψη του μυθιστορήματος της; Χίλαρυ Μαντέλ είναι μεγάλο σοκ. Είναι από τις μεγαλύτερες εν ζωή λογοτέχνες. Φυσικά είναι δικαίωμα της επιτροπής να προωθεί νέες φωνές εκτοπίζοντας μεγάλα ονόματα, με ρεκόρ πρωτοεμφανιζομένων στη φετινή βραχεία λίστα, αλλά οι βιβλιοπώλεις θα έχουν μπροστά τους πολλή δουλειά αφού οι περισσότεροι από τους συγγραφείς αυτή τη στιγμή είναι παντελώς άγνωστοι στον βρετανό αναγνώστη. Συγχαρητήρια σε όλους.»
Ακόμη και οι αριθμοί προτιμούν τη Μαντέλ. Το πλέον ευπώλητο της λίστας, το “Shuggie Bain” έχει πουλήσει 6.500 αντίτυπα, ενώ το «Πραγματική Ζωή» 4.800. Το «Σκιώδης Βασιλιάς» 4.600, το «Καμένη Ζάχαρη» 4.100 και το «Σώμα που Θρηνεί» 1700 αντίτυπα, με τελευταίο το «Νέα Ερημιά», με μόλις 900 αντίτυπα. Η τριλογία της Μαντέλ έχει πουλήσει 2.1 εκατ. αντίτυπα, με έσοδα ύψους 17.8 εκατ. στερλίνες.
Υπενθυμίζεται πως το χρηματικό έπαθλο που συνοδεύει το βραβείο ανέρχεται στις 50.000 στερλίνες, ενώ το γαλαντόμο Ίδρυμα του Βραβείου Booker, φέτος, λόγω κορωναιού, θα απαλλάξει τον εκδότη του νικητή και τους εκδότες των φιναλίστ από το χαράτσι που έπρεπε να καταβάλουν για το μάρκετινγκ και την προώθηση των βιβλίων τους (10.000 και 5.000 στερλίνες αντίστοιχα).
της Αλεξάνδρας Σαμοθράκη (Λονδίνο)