σχολείο : Δεν θα κατηγορήσω το κράτος για την παιδεία στα σχολεία, ούτε θα κάνω υποδείξεις, απλά σαν απλός άνθρωπος, που έχει φοιτήσει στα ελληνικά σχολεία, θα ήθελα να σας περιγράψω το ιδανικό σχολείο για μένα.
Κι αυτό το καλοκαίρι, όπως και τα προηγούμενα, ήταν ένα πυρετώδες τρέξιμο από το φροντιστήριο προς το σπίτι για διάβασμα για τους μαθητές της Τρίτης Λυκείου. Και παρατηρώντας τον δικό τους αγώνα, θυμάμαι πως ήμουν κι εγώ στην ηλικία τους. Κι αναρωτιέμαι, λοιπόν, όλο αυτό σε τι χρησιμεύει; Μήπως τα μόρια που βγάζουμε στις πανελλήνιες μας κάνουν καλύτερους; Μήπως οι καλοί βαθμοί δείχνουν τους έξυπνους και χαρισματικούς ανθρώπους; Ή μήπως όλη αυτή η ξαφνική φρενίτιδα της Τρίτης Λυκείου καθορίζει οριστικά και αμετάκλητα το μέλλον μας;
Η απάντηση και στις τρεις ερωτήσεις είναι όχι. Τα υψηλά μόρια, οι καλοί βαθμοί και οι πανελλήνιες δεν μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους, δεν αποτελούν απόδειξη της ευφυΐας μας και ούτε, φυσικά, καθορίζουν το μέλλον μας. Αντιθέτως, οι πανελλήνιες είναι ένα σύστημα δίχως ουσία, που μόνο ταλαιπωρεί τους μαθητές και τις οικογένειές τους και θα πρέπει άμεσα να πάρει «σύνταξη». Με τις πανελλήνιες, σε γενικές γραμμές δεν μαθαίνουμε τίποτα, απλά παπαγαλίζουμε μπας και γράψουμε και περάσουμε στην σχολή της αρεσκείας μας ή σε κάποια σχολή τέλος πάντων.
Δεν λέω, βέβαια, πως τα ελληνικά σχολεία κάνουν το έργο τους ολοκληρωτικά λάθος, μα πιστεύω πως κάποια πράγματα θα έπρεπε ν’ αλλάξουν. Το σύστημα «πανελλήνιες και φροντιστήρια» θα πρέπει να καταργηθεί και ν’ αντικατασταθεί από πιο ουσιώδεις τρόπους παιδείας. Το σχολείο πρέπει να καλλιεργεί την ψυχή, το σώμα και το πνεύμα των μαθητών. Να γαλουχεί την κριτική σκέψη των μελλοντικών πολιτών. Να μαθαίνει στους μαθητές να είναι ανεξάρτητοι και να στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις κι όχι να καταφεύγουν στην βοήθεια κάποιων τρίτων, όπως τα φροντιστήρια. Το σχολείο πρέπει να μαθαίνει στα νέα παιδιά να εργάζονται, να συνεργάζονται, να παράγουν, να δημιουργούν, να σκέφτονται, ν’ ανακαλύπτουν, να προσφέρουν κοινωνικό έργο.
Τα σχολικά χρόνια πρέπει ν’ αρωματίζονται από μια γλυκιά αίσθηση ανεμελιάς, μαζί με χρήσιμα εφόδια για την ενήλικη ζωή των ανθρώπων. Δεν θα πρέπει τα παιδιά να «φοβούνται» το διάβασμα και να το βλέπουν ως «τυραννία» ή ως συνήθεια των «φλώρων». Το σχολείο, ως έργο και προσφορά της πολιτείας και της κοινωνίας, πρέπει να βοηθά το έργο της οικογένειας, που αφορά την παιδεία των παιδιών. Οι μικροί νέοι είναι σημαντικό να μάθουν όλες τις δυνατές γνώσεις και δεξιότητες του πολιτισμού, που δημιούργησαν οι προηγούμενες γενιές, ώστε εκείνα, ως νέα γενιά, να τον εξελίξουν.
Πιστεύω, λοιπόν, πως ένα ιδανικό σχολείο πρέπει μέσω της διδασκαλίας να επιτελέσει το έργο της παιδείας. Τα μαθήματα να μην στηρίζονται στην υπαγόρευση του δασκάλου και στον βαθμό. Αλλά, χρειάζεται να υπάρχει συνεργασία μεταξύ των δασκάλων και των μαθητών, σαν να βρίσκονταν έξω στην κοινωνία. Ο δάσκαλος να δίνει κίνητρο στον μαθητή για ν’ αναπτύξει τις δεξιότητες, τις ικανότητες και τα ταλέντα του. Τα μαθήματα να μην στηρίζονται μόνο στην θεωρία, αλλά στην πράξη.
Οι μαθητές ν’ αναπτύσσουν ένα εύρος δεξιοτήτων πάνω σε γενικές γνώσεις, αλλά και πάνω στα δικά τους ενδιαφέροντα, κλίσεις και ανάγκες. Να γνωρίζουν και να αποκτούν βασικές γνώσεις και ικανότητες σε όλους τους τομείς: χειρωνακτικά, πνευματικά, καλλιτεχνικά, πολιτικά, κοινωνικά, κτλ επαγγέλματα και καθήκοντα. «Μάθε τέχνη κι άστηνε» λέγανε οι παλιοί. Είναι καλό ο άνθρωπος να ξέρει πολλά και καλά και να’ χει αναπτύξει όλα τα ταλέντα του. Γιατί, για να επιβιώσει ο άνθρωπος χρειάζεται αγάπη, δουλειά, γνώση, ταλέντα, δεξιότητες και ικανότητες. Σ’ αυτά θα πρέπει το σχολείο να επικεντρώσει το έργο του.
Όπως είπα και στην αρχή, δεν θα κάνω υποδείξεις, γιατί οι αλλαγές στο σχολείο απαιτούν μεγάλη έρευνα, ανάλυση και προσπάθεια για την καλύτερη δυνατή φροντίδα, εκπαίδευση και παιδεία των παιδιών μας. Ήθελα, μόνο, σε γενικές γραμμές να μιλήσω για το ιδανικό σχολείο μέσα από το δικό μου απλό και ταπεινό μυαλό.
Βέβαια, σ’ αυτό το κείμενο μιλάω περισσότερο για το τι θα πρέπει να μαθαίνουν οι μαθητές στο σχολείο και όχι για το σχολικό περιβάλλον, σκέψεις που θα ξεδιπλώσω σε άλλο άρθρο.
Επίσης, να ευχηθώ, καλή σχολική χρονιά σε όλους τους μικρούληδες μαθητές, αλλά και σε όλους τους πιο μεγάλους, γιατί να μην ξεχνάμε πως α) ο ρόλος της οικογένειας παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην παιδεία των παιδιών, β) ποτέ δεν είναι αργά για να συνεχίσει κάποιος το σχολείο και τις σπουδές του και γ) η δια βίου μάθηση ομορφαίνει ακόμη περισσότερο το ταξίδι μας, που λέγεται ζωή και αποτελεί το κλειδί για να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας!
