.jpg)
Το πρόβλημα έγκειται στη μεγάλη εξάρτησή μας από την τεχνολογία γενικότερα, αλλά και πιο συγκεκριμένα από μια χούφτα μεγάλων εταιρειών. Μια συντονισμένη επίθεση προς αυτές και μόνο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια σχεδόν ολική κατάρρευση του διαδικτύου», αναφέρει η Έσθερ Πανιάγουα, συγγραφέας του βιβλίου Error 404 – Έτοιμοι για έναν κόσμο χωρίς ίντερνετ (εκδ. Καστανιώτη). «Η εξάρτησή μας δεν είναι μόνο προσωπική και συναισθηματική, αλλά και συστημική, καθώς όλα ή σχεδόν όλα όσα χρησιμοποιούμε είναι πλέον συνδεδεμένα στο διαδίκτυο. Ακόμα κι αν κάποιος δεν είναι συνδεδεμένος, θα επηρεαστεί σε μια ενδεχόμενη κατάρρευση του διαδικτύου, λόγω του φαινομένου του ντόμινο».
«Το πρόβλημα έγκειται στη μεγάλη εξάρτησή μας από την τεχνολογία γενικότερα, αλλά και πιο συγκεκριμένα από μια χούφτα μεγάλων εταιρειών».
Η Πανιάγουα, βραβευμένη δημοσιογράφος και συγγραφέας, ήρθε στην Ελλάδα με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της στα ελληνικά, σε μετάφραση Δήμητρας Παπαβασιλείου, και στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Λογοτεχνία Εν Αθήναις». Όπως μου είπε η ίδια για το πόνημά της, «δεν αφορά την τεχνολογία, αλλά την κοινωνία, επειδή όλα όσα συμβαίνουν στην ψηφιακή σφαίρα είναι κοινωνικά, είναι ζητήματα δημοκρατίας. Και, δυστυχώς, δεν αποφασίζουμε εμείς πώς θα αναπτυχθεί ο ψηφιακός χώρος. Η διακυβέρνηση του διαδικτύου δεν είναι καθόλου δημοκρατική».
Ολική κατάρρευση
Τα νέα που φέρνει η Ισπανίδα από τη χώρα της δεν είναι ιδιαίτερα χαρμόσυνα. Στο ερώτημα αν η Ισπανία ήταν έτοιμη, όταν τον περασμένο Απρίλιο κατέρρευσε το ηλεκτρικό δίκτυο και το ίντερνετ, η απάντησή της είναι κατηγορηματική: «Ούτε κατά διάνοια». Στο πρόσφατο μπλακ άουτ της Ιβηρικής χερσονήσου, όλοι την έψαχναν για να πει δυο λόγια. «Μου τηλεφωνούσαν οι πάντες, έγινα κάτι σαν σελέμπριτι…» μου λέει, αλλά ήταν πλέον αργά. Οι αρχές δεν είχαν φροντίσει να πάρουν πολύ βασικές προφυλάξεις απέναντι σε αυτό το τόσο πιθανό ενδεχόμενο, και το πλήρωσαν ακριβά. Ακολούθησε το χάος. Ένας κανονικός εφιάλτης. Μια ολική κατάρρευση.
Φαντάζομαι ότι το πιο συχνό ερώτημα που της απευθύνουν είναι το «τι κάνουμε;». «Πράγματι», μου απαντά, «η αλήθεια είναι όμως ότι υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να το αποτρέψουμε, να το μετριάσουμε όταν συμβεί, και να είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό. Σε ατομικό επίπεδο πρέπει να μειώσουμε την εξάρτησή μας από το διαδίκτυο. Όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον οδηγό επιβίωσης για καιρούς έκτακτης ανάγκης, κάποιοι γελούσαν. Κι εγώ, πριν από την έρευνα για το βιβλίο, ήμουν αρκετά σκεπτική. Τώρα όμως έχω φροντίσει να είμαι προετοιμασμένη, έχω για παράδειγμα πάντα μετρητά στο σπίτι. Η κατάρρευση του διαδικτύου έχει συμβεί, και θα ξανασυμβεί. Αυτό είναι βέβαιο. Κάθε μέρα γινόμαστε όλο και πιο ευάλωτοι απέναντι σε ένα τέτοιο κατακλυσμιαίο γεγονός. Την επόμενη φορά πρέπει να είμαστε πιο έτοιμοι.
»Εκτός όμως από το προσωπικό επίπεδο, μπορούμε να κάνουμε πολλά και σε συλλογικό. Πρέπει να ανακτήσουμε τη γνώση των παλιών ανθρώπων που δούλευαν με χαρτί και μολύβι. Οι άνθρωποι αυτοί φεύγουν σταδιακά από τη ζωή και παίρνουν μαζί τους την πολύτιμη αυτή γνώση. Μπορούμε, επίσης, να είμαστε λιγότερο εξαρτημένοι από τη συνδεσιμότητα, όχι μόνο παίρνοντας μέτρα κυβερνοασφάλειας, αλλά και αποφεύγοντας να συνδέουμε τα πάντα στο διαδίκτυο, όπως για παράδειγμα κάποιες κρίσιμες υποδομές. Ας συνδέουμε μόνο ένα μέρος τους. Οι υπηρεσίες υγείας για παράδειγμα είναι τόσο κρίσιμες, που μπορεί μια κατάρρευσή τους να είναι καταστροφική για τη χώρα. Πρέπει να υπάρχει ένα τουλάχιστον εφεδρικό σχέδιο που να εξετάζει πολλά πιθανά σενάρια, γιατί, όπως είδαμε στο μπλακ άουτ που συνέβη στην Ισπανία, το σενάριο της ολικής συσκότισης δεν είχε προβλεφθεί».
Συλλογική φαντασία
Η Πανιάγουα δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να χαρακτηριστεί τεχνοφοβική. Ανήκει άλλωστε σε μια γενιά που μεγάλωσε ονλάιν. Προς επίρρωσιν, αμέσως μόλις συναντηθήκαμε, μου ζήτησε να βγάλουμε μια σέλφι. Απλώς, ως καλή δημοσιογράφος, ξέρει να διατυπώνει καίριες ερωτήσεις. Η ίδια δεν χάνει την ευκαιρία να εκφράζει την πίστη της ότι μπορεί να υπάρξει ένα καλύτερο διαδίκτυο, μια καλύτερη ΤΝ, ένας καλύτερος κόσμος. Αρκεί να κινητοποιηθούμε και να το διεκδικήσουμε. «Το μέλλον ή, μάλλον, τα πιθανά μέλλοντα», όπως γράφει στο διαφωτιστικό βιβλίο της, «δεν χρειάζονται κρυστάλλινες σφαίρες, ούτε γκουρού που να επιχειρούν να τα προβλέψουν. Χρειάζονται συλλογική φαντασία, ώστε να επινοηθούν και να εξιστορηθούν».
*Το βιβλίο της Ισπανίδας ανεξάρτητης δημοσιογράφου Έσθερ Πανιάγουα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.