"Μη μένεις σιωπηλός"
του Γιώργου Θέου
Κύριε Μαρκέτο, είστε ιδρυτής της MRK Consulting, εταιρείας με αντικείμενο την Αποφυγή και Διαχείριση του εργασιακού εκφοβισμού, εργασιακού στρες και burn out. Το τελευταίο χρονικό διάστημα παρατηρούμε μια συνεχώς αυξητική τάση καταγγελιών σχετικά με τον εργασιακό εκφοβισμό.
Πράγματι, η MRK Consulting δραστηριοποιείται από το 2017 στην αποφυγή και διαχείριση του εργασιακού εκφοβισμού, εργασιακού στρες και burn out. Σήμερα είναι η πρώτη φορά που η φράση «εργασιακός εκφοβισμός» ακούστηκε δυνατά. Αυτό από μόνο του είναι σημαντικό, γιατί πλέον ο κόσμος αντιλαμβάνεται ότι ο εργασιακός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο που επηρεάζει όχι μόνο το άτομο που τον υφίσταται, αλλά και την κοινωνία γενικότερα.
Τελικά τι είναι ο εργασιακός εκφοβισμός;
Πριν εξηγήσουμε τι είναι ο εργασιακός εκφοβισμός, είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως στον εργασιακό εκφοβισμό δεν υπάρχει θύμα, υπάρχει στόχος (target). Ουσιαστικά κάποιος ή κάποια στοχοποιείται προκειμένου να απομακρυνθεί από τον χώρο της εργασίας του, είτε από μόνος του με παραίτηση, είτε από την εταιρία ή τον οργανισμό που εργάζεται με απόλυση. To άτομο ή τα άτομα που θα ασκήσουν εργασιακό εκφοβισμό το κάνουν γιατί έχουν δόλο και το κάνουν σκόπιμα.
Το Βullying στον εργασιακό χώρο υφίσταται όταν κάποιος παρενοχλείται, θίγεται, αποκλείεται κοινωνικά, προσβάλλεται η δουλειά του κατ’ επανάληψη και σε τακτά διαστήματα και διαρκεί για αρκετό διάστημα.
Στόχος εργασιακού εκφοβισμού μπορεί να γίνει ο οποιοσδήποτε, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, θρησκείας, μορφωτικού ή κοινωνικού επιπέδου. Επίσης , εκφοβιστής μπορεί να γίνει ο οποιοσδήποτε. Ο εργασιακός εκφοβισμός δεν κάνει διακρίσεις.
Πώς ξεκινάει ο εργασιακός εκφοβισμός;
Στην αρχή υπάρχει ένα σημείο μηδέν. Δεν είναι απαραίτητο να προϋπάρχει σε ένα εργασιακό περιβάλλον εργασιακός εκφοβισμός ή τοξικότητα. Το κίνητρο μπορεί να υπάρξει στην πορεία και σε κάθε περίπτωση να είναι διαφορετικό.
Το κίνητρο μπορεί να είναι ο εσωτερικός ανταγωνισμός μεταξύ των στελεχών και εργαζομένων, μεταξύ των τμημάτων, μπορεί να είναι υποκινούμενο από την διοίκηση ή μπορεί να το υποκινούν υφιστάμενοι προς τους προϊσταμένους, όταν δεν τους αποδέχονται.
Το κίνητρο μπορεί να είναι ερωτικό ή σεξουαλικό. Μπορεί να είναι η δημοφιλία κάποιου συναδέλφου που να ενοχλεί κάποιον ή κάποιους μέσα στον χώρο εργασίας, μπορεί να είναι η επαγγελματική επιτυχία ή η ευφυία του, αντίστοιχα.
Σε μεγάλο βαθμό εργασιακό εκφοβισμό υφίστανται οι εργαζόμενοι που έχουν επαφή με το κοινό, με πελάτες, με ασθενείς. Μπορεί να μην είναι καθημερινά το ίδιο πρόσωπο που τους δημιουργεί την ένταση, είναι όμως το ίδιο μοτίβο.
Σε αρκετές αυτών των περιπτώσεων οι εργαζόμενοι έχουν στοχοποιηθεί πριν καν ο πελάτης πλησιάσει τον φυσικό χώρο της εργασίας τους, μόνο και μόνο επειδή σε εκείνους αντανακλάται ο φορέας , ο οργανισμός ή η επιχείρηση.
Ο εργασιακός εκφοβισμός δεν είναι μόδα;
Ο εργασιακός εκφοβισμός υπάρχει πολλά χρόνια και αφορά όλες τις επαγγελματικές κατηγορίες εργαζομένων. Είναι καταγεγραμμένος σε βιβλία από το 1976, μην πω ότι υπάρχει σε άρθρο (όχι με αυτή την ορολογία αλλά με αντίστοιχη περιγραφή από το 1828 στην εφημερίδα the Lion από τον Robert Heilbroner). Ο εργασιακός εκφοβισμός δεν είναι μόδα. Σήμερα μπορεί να έχει προβολή από τα μέσα επικοινωνίας, όμως θα εξακολουθήσει να υπάρχει και να επηρεάζει αρνητικά τους εργαζομένους και τις κοινωνίες.
Ποιες είναι οι συνέπειες του εργασιακού εκφοβισμού;
Ο εργασιακός εκφοβισμός έχει αρνητικές συνέπειες στην εργασία γιατί το άτομο έχει στοχοποιηθεί και βάλλεται συνεχώς μέσω λεκτικής ή και σωματικής βίας, μέσω κακόβουλων σχολίων, «ετικετοποίησής» του, περιθωριοποίησης του, αλλοίωσης αποτελεσμάτων, κοινωνικού διασυρμού και άλλων πολλών πρακτικών.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αλλοιώνεται ψυχικά, να γίνεται καταθλιπτικό, να έχει έλλειψη αυτοπεποίθησης, να παρουσιάζει συμπτώματα μετατραυματικού στρες. Στην πραγματικότητα κοιμάται και να ξυπνάει με όλες τις άσχημες στιγμές και εικόνες που είχε βιώσει στον χώρο της εργασίας του, αλλά ταυτόχρονα να περιμένει πως τα πράγματα για εκείνον ή εκείνη θα γίνουν χειρότερα. Ουσιαστικά βυθίζεται μέσα σε φοβικά και καταστροφικά σενάρια.
Επειδή τίποτα από αυτά που συμβαίνει στον έξω κόσμο δεν αφήνει αδιάφορη την υγεία μας, οι κακές συνθήκες στην εργασία σε συνδυασμό με την κακή ψυχολογία οδηγούν και σε σοβαρά προβλήματα όπως καρδιοπάθειες , εγκεφαλικά καρκίνους , αυτοάνοσα νοσήματα .
Παράλληλα, χαλάνε τόσο οι οικογενειακές όσο και οι κοινωνικές ισορροπίες και σχέσεις. Στην οικογένεια δε, ο εκφοβιζόμενος μπορεί να γίνει εκφοβιστής αλλάζοντας ρόλο χωρίς να το καταλάβει ο ίδιος.
Κάποιος που έχει στοχοποιηθεί, πώς αντιμετωπίζει τον εργασιακό εκφοβισμό;
Επειδή καμία περίπτωση δεν είναι ίδια, χρειάζεται διαφορετική μεθοδολογία και στρατηγική. Μεθοδολογία και στρατηγική η οποία εφαρμόζεται και ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κάθε εργαζομένου. Δεν υπάρχουν «δέκα τρόποι» για να αντιμετωπίσεις το εργασιακό εκφοβισμό. Απαιτεί προσπάθεια, συνέπεια και να χρησιμοποιήσεις όλες τις εφεδρείες σου, γιατί ουσιαστικά πρέπει να αξιοποιήσεις τις δυνάμεις και τις δυναμικές που έχεις μέσα σου, το υλικό που είσαι χτισμένος.
Οφείλουμε να καταλάβουμε πως αυτός ή αυτή που ασκεί τον εργασιακό εκφοβισμό δεν είναι απαραίτητα μόνος του. Δεν υπάρχει ένας μοναχικός λύκος. Σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων που για το δικό τους συμφέρον, είτε ενισχύουν αυτή την συμπεριφορά ή, δεν κάνουν τίποτα για να την αλλάξουν.
Επίσης στις περισσότερες των περιπτώσεων αυτός ή αυτή που έχει στοχοποιηθεί δεν το καταλαβαίνει αμέσως και όταν το συνειδητοποιήσει δεν μπορεί να καταλάβει γιατί του/ της έχει συμβεί αυτό, χάνεται μη μπορώντας να το διαχειριστεί.
“Όταν έχεις γίνει στόχος εργασιακού εκφοβισμού μη μένεις σιωπηλός …αρκεί να μιλήσεις στους σωστούς ανθρώπους”
Ο Ιωάννης Μαρκέτος είναι κάτοχος MBA και έχει διατελέσει υψηλόβαθμο στέλεχος σε ελληνικές και πολυεθνικές εταιρείες και οργανισμούς, είναι ιδρυτής της MRK Consulting www.mrkathens.gr , σύμβουλος αποφυγής και διαχείρισης εργασιακού εκφοβισμού, σύμβουλος επιχειρήσεων και ομιλητής σε συνέδρια μεταξύ των οποίων το 20o Πανελλήνιο Συνέδριο Νοσηλευτών, το 15ο Μετεκπαιδευτικό Συνέδριο Παιδιατρικής κ.α.