Λίγοι από εμάς θα θέλαμε να πιστεύουμε ότι φθονούμε τους άλλους. Αλλά οι ψυχολόγοι διαπιστώνουν ότι πολύ συχνά ο φθόνος είναι ο λόγος που συμπεριφέρονται με τον τρόπο που το κάνουμε. Πολλοί άνθρωποι, αντί να εργάζονται για το καλύτερο, φαίνεται πως είναι διατεθειμένοι να χάσουν, με την προϋπόθεση ότι ο γείτονάς τους έχει βρεθεί σε χειρότερη θέση.
Το πιο συχνό στοιχείο της προσωπικότητας που διαμορφώνει την ανθρώπινη συμπεριφορά φαίνεται πως είναι η ζήλια, σύμφωνα με μια ισπανική μελέτη. Λέγοντας ζήλια οι ερευνητές δεν εννοούν την ερωτική ζήλια αλλά το να θέλει κάποιος να είναι πάντα σε καλύτερη θέση από τον άλλον και να προσπαθεί να αποτρέψει το αντίθετο.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances και έγινε από ερευνητές του Πανεπιστημίου Carlos III της Μαδρίτης (UC3M), το Πανεπιστήμιο της Σαραγόσα και άλλα ερευνητικά της Ισπανίας, οι οποίοι ανέλυσαν τις απαντήσεις που έδωσαν 541 άτομα σε εκατοντάδες κοινωνικά διλήμματα.
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι άνθρωποι μπορούν να ταξινομηθούν σε τέσσερις βασικούς τύπους προσωπικότητας:
- τους ζηλιάρηδες (30%)
- τους αισιόδοξους (20%),
- τους απαισιόδοξους (20%),
- τους καλόπιστους (20%)
Υπήρχε και μία πέμπτη κατηγορία (το 10%) που δεν ταίριαζε σε καμία από τις παραπάνω περιγραφές και χαρακτηρίσθηκε ως απροσδιόριστη.
Κυρίαρχος ο φθόνος
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν παιχνίδια για να ελέγξουν αν οι παίκτες θέλουν να αποφασίσουν τη συνεργασία μεταξύ τους για μια δυνητικά μεγαλύτερη πληρωμή για τα δύο μέρη, ή να ενεργήσουν μόνοι τους αλλά να πάρουν μια μικρότερη αμοιβή.
Ζήτησαν από τους εθελοντές να συμμετάσχουν σε ζευγάρια τα οποία άλλαζαν όχι μόνο σε κάθε γύρο, αλλά κάθε φορά που άλλαζε ένα δίλημμα. Με αυτό τον τρόπο είτε έπρεπε να βρίσκουν διαρκώς νέους τρόπους συνεργασίας είτε να καταφύγουν στην αδιαφορία για τους άλλους ή ακόμα και στην προδοσία.
Με βάση τις απαντήσεις, οι επιστήμονες δημιούργησαν ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή που τους χώρισε σε κατηγορίες αναλόγως με την επικρατέστερη συμπεριφορά τους.
Το μεγαλύτερο μέρος των παικτών (30%) απεδείχθη ότι ήσαν ζηλιάρηδες: δεν τους ενδιέφερε τι θα επιτύγχαναν, αρκεί να λάμβαναν καλύτερη αμοιβή από τους άλλους. Περιγράφοντας τον τύπο προσωπικότητας που χαρακτηρίζεται από ζήλια, οι ερευνητές είπαν ότι οι άνθρωποι αυτοί φαίνεται να συμπεριφέρονται με βάση το φθόνο και εκδηλώνουν έλλειψη εμπιστοσύνης. Αποτρέπουν τους άλλους από τη λήψη περισσότερων πόρων σε σχέση με τον εαυτό τους, ακόμη και αν, με τον τρόπο αυτό, θα μειωθεί το δικό τους όφελος.
Το 20% ήταν αισιόδοξοι και πίστευαν ότι τόσο οι ίδιοι όσο και ο συμπαίκτης τους θα έκαναν την καλύτερη επιλογή και για τους δύο.
Άλλο ένα 20% ήταν απαισιόδοξοι καθώς οι επιλογές τους γίνονταν μονίμως με κριτήριο το «μη χείρον βέλτιστον».
Επίσης ένα άλλο 20% ήταν καλόπιστοι οι οποίοι συνεργάζονταν εύκολα με όλους χωρίς να δίνουν σημασία αν θα κέρδιζαν ή θα έχαναν.
Ο καθηγητής Yamir Moreno, από το Πανεπιστήμιο της Σαραγόσα, ο οποίος συμμετείχε στη μελέτη είπε: ‘Τα αποτελέσματα αντιτίθενται σε ορισμένες θεωρίες, για παράδειγμα σ’ αυτή που δηλώνει ότι τα άτομα είναι ορθολογικά”.