Πριν από ένα χρόνο ακριβώς, είχαμε ζητήσει από έξι Έλληνες να μας μιλήσουν για τις διαλέκτους που μιλούν στην καθημερινότητά τους. Κι είχαμε μάθει να λέμε «μέρου σουμ μέρουμ κάντι» (το μήλο κάτω από τη μηλιά θα πέσει, στα βλάχικα) και ότι «καούρ εκοκιάτε» σημαίνει «καλωσήρθατε» στα τσακώνικα. Είχαμε, επίσης, συζητήσει με δύο γλωσσολόγους για το πώς οι διάλεκτοι παραγκωνίστηκαν στην Ελλάδα, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, και έφτασαν να θεωρούνται, αντί για το ισχυρότατο στοιχείο πολιτισμού και ιστορίας που είναι, «στρέβλωση» της ‘καθαρής’ μας γλώσσας.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Μητρικής Γλώσσας, φέτος φτιάχνουμε πέντε μικρά γλωσσάρια με δημοφιλείς λέξεις και φράσεις στις πέντε δημοφιλείς διαλέκτους που μιλιούνται στην Ελλάδα.
Και παραθέτουμε τα σχετικά links, για την περίπτωση που σας ανοίξει η όρεξη να μάθετε… πλέα (περισσότερα, στα ποντιακά)
Ποντιακά Τα… βασικά
Ντ’ εφτάς; – Τι κάνεις;
Τ’ όνομαμ εν – Το όνομά μου είναι
Καλατσέβω Ποντιακά – Μιλώ Ποντιακά
Τιδέν κι γρικό – Τίποτα δεν καταλαβαίνω
Λελέβω σε – Σε λατρεύω (Να λελεύω σε – Να σε χαρώ)
Και οι εκφράσεις
Πολλά που νουνίζει, πολλά παθάνει – Αυτός που σκέφτεται πολύ, παθαίνει πολλά
Το κατσί μ’ άσπρον έν’ – Είμαι τίμιος (κυριολεκτικά, το μέτωπό μου είναι καθαρό)
Τρώγω την καρδία μ’ – Λυπάμαι πολύ
Άμον αλεπός – Σαν αλεπού (χρησιμοποιείται για πονηρό άνθρωπο)
Άμον άναλον χαλβάν – Άχαρος άνθρωπος (κυριολεκτικά, σαν ανάλατος χαλβάς)
Διαβάστε περισσότερα
Πολλές ενδιαφέρουσες ποντιακές εκφράσεις και παροιμίες θα βρείτε εδώ.
Για τους πιο… προχωρημένους, εδώ είναι η αρχική σελίδα της Wikipedia στα ποντιακά (με 376 διαφορετικά λήμματα).
Βλάχικα Τα… βασικά
Μπούνε τζούε – Καλημέρα
Τσι άνταρ; –Τι κάνεις;
(Μόλτο) Γκίνι – (Πολύ) Καλά
Κουμ τσι τζέκου'; – Πώς σε λένε;
Ντ’ ιού έσε; – Από πού είσαι;
Και οι παροιμίες
Αράουλου νου στουάρνα ντιναπόι – Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω
Λούπλου λα αντάρα σ' χαρσιάστι – Ο λύκος στην αντάρα χαίρεται
Φτόχλου αντάρα ίτσι πουάτι, αβούτλου ίστσι βα – Ο φτωχός κάνει ό,τι μπορεί κι ο πλούσιος ό,τι θέλει
Διαβάστε περισσότερα
Το Vlahoi.net έχει εδώ ένα πλούσιο Ελληνο-Βλαχικό Λεξικό και εδώ ένα αντίστοιχα περιεκτικό Βλαχο-Ελληνικό. Το Vlach.gr έχει συγκεντρώσει σε μια πολύ ενδιαφέρουσα σελίδα ηχογραφημένους καθημερινούς διαλόγους και χρήσιμες εκφράσεις. Τέλος, περισσότερες παροιμίες θα βρείτε εδώ.
της Ηρώς Κουνάδη
http://www.in2life.gr/, 21/2/2014