Το 2018 λέγαμε πως η κατάσταση στους δρόμους της Αθήνας θα είναι αβίωτη. Ε, πέσαμε μέσα στις προβλέψεις μας». Με αυτά τα λόγια αρκετοί συγκοινωνιολόγοι περιέγραψαν τη χαοτική κατάσταση που επικρατεί στους κεντρικούς άξονες –κυρίως της Αθήνας– κατά τη χθεσινή ημερίδα που διοργάνωσε ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων (ΣΕΣ) στο κατάμεστο αμφιθέατρο του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Στο πλαίσιο της ημερίδας με τίτλο «Οι συγκοινωνιολόγοι συζητούν και προτείνουν: υφιστάμενη κατάσταση και προοπτικές», οι ειδικοί έβαλαν στο τραπέζι «πάγιες» προτάσεις, που περιλαμβάνουν από την εφαρμογή ενός πράσινου δακτυλίου και την αστυνόμευση της παράνομης στάθμευσης σε οδικούς άξονες με έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση, μέχρι και πιο δύσκολα μέτρα, όπως η εισαγωγή τελών για τη μείωση της συμφόρησης και η αποτροπή της χρήσης του Ι.Χ., κατά τα πρότυπα ξένων χωρών, όπως ισχύει στο Λονδίνο ή εσχάτως στη Νέα Υόρκη.
Λεωφορειολωρίδες καταπατημένες από Ι.Χ. και δίκυκλα, βασικοί οδικοί άξονες, όπως ο Κηφισός, που καθημερινά βρίσκονται στο «κόκκινο», μέσα μαζικής μεταφοράς που παραμένουν ανεπαρκή για την αποσυμφόρηση του δικτύου, ανεξέλεγκτη στάθμευση συνθέτουν την εικόνα στους δρόμους της Αττικής. Την ίδια ώρα, ο απολογισμός στην άσφαλτο της πρωτεύουσας είναι θλιβερός, με «το 70% των νεκρών σε οδικά ατυχήματα στην Αττική να είναι ευάλωτοι χρήστες (πεζοί, μοτοσικλέτες, ποδήλατα)», επισήμανε κατά τη δική της τοποθέτηση η κ. Ελεονώρα Παπαδημητρίου, επίκουρη καθηγήτρια στο ΕΜΠ, τομέας Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής.
«Δεν πρέπει να συζητάμε για σύνθεση κυκλοφορίας στις λεωφορειολωρίδες, ο όρος αυτός είναι οξύμωρος», τονίζει. «Στις κεντρικές λεωφορειολωρίδες της Αθήνας, η κυκλοφορία των λεωφορείων κινείται μόλις μεταξύ 8%-12%, ενώ η υπόλοιπη αφορά Ι.Χ., ταξί, μοτοσικλέτες και σε μικρότερο ποσοστό φορτηγά και ποδήλατα». Τα Ι.Χ. κυριαρχούν απόλυτα στους δρόμους της Αθήνας, αποτελώντας μαζί με τα ταξί πάνω από το 65% της κυκλοφορίας στις ώρες αιχμής. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΜΠ (Athens Mobility Trends), χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Πατησίων προς τη Λ. Αλεξάνδρας, όπου μεταξύ 8-10 το πρωί ο μέσος όρος ωριαίας κίνησης των Ι.Χ. φτάνει τα 614 οχήματα, ενώ οι μοτοσικλέτες ανέρχονται σε 316.
Την ίδια στιγμή, τα μέσα μικροκινητικότητας είναι σχεδόν ανύπαρκτα, με μόλις 5 ποδήλατα να καταγράφονται κατά το ίδιο διάστημα. «Πλέον οι ώρες αιχμής ξεκινούν νωρίτερα, από τις 8 το πρωί, και φτάνουν μέχρι και τις 8 το βράδυ. Μιλάμε για συνθήκες συμφόρησης στο κέντρο της Αθήνας όλες τις ώρες της ημέρας, όλες τις ημέρες της εβδομάδας». Προτεραιότητα, πρέπει να δοθεί, μεταξύ άλλων, στην ενίσχυση των μέσων μεταφοράς και στην εξυπηρέτηση των μετακινούμενων. Ετσι, προκρίνεται, πέρα από την αστυνόμευση και τη συστηματική χρήση καμερών (ακόμη και στα λεωφορεία) για τον έλεγχο των λεωφορειολωρίδων, η ανάπτυξη ενός πλήρους δικτύου μετρό με 8 γραμμές και 200 σταθμούς.
Οι ώρες αιχμής ξεκινούν νωρίτερα, από τις 8 το πρωί, και φτάνουν μέχρι και τις 8 το βράδυ. Παρατηρούνται συνθήκες συμφόρησης στο κέντρο της Αθήνας όλες τις ώρες της ημέρας, όλη την εβδομάδα.
«Το δίκτυο της Αθήνας βρίσκεται σε συμφόρηση σε ποσοστό 34% της ημέρας», επισήμανε, με τη σειρά του, ο κ. Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, καθηγητής στο ΕΜΠ και πρώην πρόεδρος του ΣΕΣ, κατά την παρουσίαση σχετικών στοιχείων με τον κ. Κωνσταντίνο Κουρέτα, γενικό γραμματέα του ΣΕΣ. Οπως προκύπτει, μια διαδρομή από τη λεωφόρο Αθηνών μέχρι τον κόμβο της Μεταμόρφωσης χωρίς κίνηση διαρκεί 6 λεπτά. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία (μέσος όρος Δεκεμβρίου), υπολογίστηκε πως στις 8.45 το πρωί απαιτήθηκαν επιπλέον 25 λεπτά για την ολοκλήρωση της διαδρομής. «Η βελτίωση των μετακινήσεων στην Αττική (κυκλοφοριακό και μέσα μεταφοράς) δεν λύνεται ούτε με πρόχειρες προτάσεις ούτε με ευχολόγια. Αποτελεί μια συνεχή διαδικασία που περιλαμβάνει μελέτες, συντονισμό, αξιολόγηση και σημαντικό οικονομικό κόστος», ανέφερε κατά την παρουσίασή του ο κ. Θανάσης Τσιάνος, πρόεδρος του συλλόγου. «Οπως το είχαμε έγκαιρα επισημάνει, υπάρχει σημαντική αύξηση της ζήτησης των μετακινήσεων, που ήταν αναμενόμενη, και αναδεικνύει με τον πιο εμφατικό τρόπο τις συνέπειες της αποεπένδυσης στον χώρο των μεταφορών κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης». Η συντήρηση των μέσων σταθερής τροχιάς, η αναβάθμιση του υφιστάμενου δικτύου, η αύξηση της ελκυστικότητας καθώς και οι επεκτάσεις του μετρό αποτελούν 4 σημεία-κλειδιά για τη βελτίωση των μετακινήσεων του πολίτη. Οι συχνότητες στο μετρό, που συχνά αποτελούν ένα από τα κοινά παράπονα των επιβατών, βρίσκονται στο επίκεντρο της συζήτησης, με τον κ. Τσιάνο να τονίζει πως μία γραμμή του μετρό ισοδυναμεί με 4 αστικές λεωφόρους και πως η αύξηση της συχνότητας σε 3 λεπτά στο μετρό και στον ΗΣΑΠ «ισοδυναμεί με μία νέα λεωφόρο μήκους 110 χλμ.».
Δημιουργία πάρκινγκ
Οσον αφορά την καθημερινή κυκλοφοριακή συμφόρηση στον Κηφισό, τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Το 2018, οι «χαμένες» ώρες στον Κηφισό υπολογίζονταν σε 3,5 εκατ. με τον αριθμό πέρυσι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, να ανεβαίνει σε 6,5 εκατ. «χαμένες» ώρες εξαιτίας της κίνησης. Αυτό αντιστοιχεί σε ζημία ύψους 80-90 εκατ. ευρώ ετησίως για την εθνική οικονομία. Οπως ανέφερε ο κ. Τσιάνος, η αξιοποίηση ελεύθερων και αδόμητων χώρων για την άμεση δημιουργία πάρκινγκ και σταθμών μετεπιβίβασης, η αστυνόμευση και, στην περίπτωση της Λ. Κηφισού, η απαγόρευση κυκλοφορίας φορτηγών στις ώρες αιχμής αποτελούν μεταξύ άλλων μια σειρά από οριζόντια μέτρα.
Στην ημερίδα συζητήθηκε και το «ακανθώδες» θέμα των τελών κυκλοφοριακής συμφόρησης τα οποία επιβάλλονται για την οδήγηση στο κέντρο των πόλεων. Αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν πηγή χρηματοδότησης του ενιαίου κέντρου παρακολούθησης της κυκλοφορίας. Σύμφωνα με τον κ. Βασίλη Χαλκιά, πρώην πρόεδρο του ΣΕΣ, τα συστήματα που έχουν εφαρμοστεί σε άλλες χώρες λειτουργούν σε επίπεδο ζώνης (κέντρο πόλης) για ορισμένες ώρες την ημέρα, σε επίπεδο ώρας με διαφορετική χρέωση κατά τις ώρες αιχμής, ανάλογα με τις εκπομπές του οχήματος και συνδυαστικά όλα τα παραπάνω.