Μια αντιστρεσογόνα τακτική για να πέσουν λίγο οι ρυθμοί της πολυάσχολης ζωής έρχεται από την Ολλανδία και φέρει το όνομα niksen. Έχουν γραφτεί βιβλία, συνεντεύξεις, ενώ καθηγητές πανεπιστημίων, θεραπευτές και ερευνητές έχουν ασχοληθεί με αυτό. Είναι μια νέα τάση και πρεσβεύει το να μην κάνεις απολύτως τίποτα για να διώξετε το εργασιακό άγχος και όχι μόνο.
Το niksen σημαίνει το να μην κάνουμε τίποτα, να είμαστε αδρανείς ή να κάνουμε κάτι χωρίς χρησιμότητα. Η εξάσκηση του niksen είναι τόσο απλή: απλά χαλαρώνουμε, παρατηρούμε το περιβάλλον μας ή ακούμε μουσική – αρκεί αυτό που κάνουμε να μην έχει σκοπό και να μην γίνεται για να πετύχουμε κάτι ή να γίνουμε παραγωγικοί, όπως αναφέρεται σε σχετικό άρθρο του Time out.
«Σκεφτείτε, απλά όντας καθισμένοι σε μια καρέκλα και κοιτώντας έξω από το παράθυρο», προτείνει ο Ruut Veenhoven, κοινωνιολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Erasmus στο Ρότερνταμ που μελετά την ευτυχία. Ενώ το mindfulness είναι το να μένουμε παρόντες στη στιγμή, το niksen είναι περισσότερο η λαχτάρα που έχουμε για την ώρα που δεν θα κάνουμε τίποτα και απλά θα υπάρχουμε, εκείνη τη στιγμή που θα μπορούμε να αφήσουμε τον νου μας ελεύθερο αντί να εστιάζουμε συνεχώς σε κάτι.
Ο Veenhoven προσθέτει «Χρειάζεται να έχουμε στιγμές χαλάρωσης, και η χαλάρωση μπορεί να συνδυάζεται με εύκολες ημι-αυτοματοποιημένες δραστηριότητες, όπως το πλέξιμο. Όμως, δεν ταιριάζουν όλα σε όλους ο καθένας πρέπει να βρει αυτό που τον χαλαρώνει απόλυτα».
Τα οφέλη του
Στην Ολλανδία, το niksen είχε για χρόνια διαστρεβλωθεί ως συνώνυμο της οκνηρίας και τεμπελιάς, το αρνητικό αντίθετο του παραγωγικού. Αλλά καθώς τα επίπεδα στρες του γενικού πληθυσμού αυξάνονται ραγδαία με συνεπαγόμενες σοβαρές επιδράσεις στην υγεία, όπως burnout, η έννοια αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως μια θετική, αντιστρεσογόνα τακτική.
Όλοι αναζητάμε κάποιο τρόπο να διευκολύνουμε τη χαλάρωσή μας. Η Eve Ekman, υπεύθυνη εκπαίδευσης στο Επιστημονικό Κέντρο Greater Good του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, τονίζει ότι τα ερευνητικά αποτελέσματα είναι ισχυρά όσον αφορά στα οφέλη της επιβράδυνσης στη ζωή μας. Μείωση του άγχους, σωματικά πλεονεκτήματα, όπως επιβράδυνση της διαδικασίας γήρανσης και ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος είναι μόνο μερικές από τις θετικές επιδράσεις.
Ένα άλλο όφελος του niksen είναι ότι μπορεί να μας βοηθήσει να εμπνευστούμε νέες ιδέες. Ο Veenhoven αναφέρει ότι ακόμα κι όταν δεν κάνουμε τίποτα, ο εγκέφαλός μας και πάλι επεξεργάζεται πληροφορίες και μπορεί να χρησιμοποιήσει την διαθέσιμη αυτή ενέργεια επεξεργασίας για να επιλύσει προβλήματα, κάτι που με τη σειρά του τονώνει την δημιουργικότητά μας.
Πάντως, η επιστημονική βιβλιογραφία υποστηρίζει και ένα μειονέκτημα της περιπλάνησης του νου, τονίζοντας ότι αντί να χαλαρώσουμε, αυτή η τακτική μπορεί να μας παρασύρει σε αρνητικές σκέψεις και αναμηρυκασμούς. Σε έρευνα του 2013, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι οι συμμετέχοντες είχαν αυξημένο καρδιακό ρυθμό για μια περίοδο 24 ωρών μετά την άσκηση περιπλάνησης του νου και δυσκολία στο να αποκοιμηθούν την επόμενη νύχτα. Ωστόσο, όπως και εκείνοι ανέφεραν, αυτές οι επιδράσεις σχετίζονται στενά με την γενικότερη ικανοποίηση του ατόμου από τη ζωή και την ψυχολογική του κατάσταση.
Πώς λειτουργεί
Η Nicole Spector, συγγραφέας και συντάκτρια ερεύνησε το θέμα, μίλησε με ειδικούς και έγραψε στο NBC με το niksen, το οποίο μεταφράζεται πιο στενά ως «τίποτα» στα ολλανδικά, πρέπει να είσαι σκόπιμος να μην κάνεις τίποτα.
Η Katie Krimer, κοινωνική λειτουργός στη Νέα Υόρκη, υπογραμμίζει τον χαρακτηριστικό, ελαφρώς μπερδεμένο ρόλο που παίζει η πρόθεση στο niksen. «Δεν κάνεις σκόπιμα τίποτα παρά μόνο χωρίς προθέσεις. Σκέφτεσαι να κάθεσαι για να μην κάνεις τίποτα, αλλά μετά αφήνεις το μυαλό σου να περιπλανηθεί». Η Megan Cannon, LCSW και ιδιοκτήτρια της Back to Balance Counseling, LLC, προσθέτει ότι το niksen «είναι ένας χρόνος χωρίς συσκευές, χωρίς οθόνη, χωρίς άμεση ικανοποίηση. Απλώς μπορείς να είσαι. Επίσης, το niksen είναι εξαιρετικό για άτομα που βρίσκουν τον διαλογισμό απογοητευτικό. Το παρουσιάζω στους πελάτες που έχουν άγχος και δεν είχαν μεγάλη επιτυχία με τον διαλογισμό ή άλλες πρακτικές ενσυνειδητότητας».
Το niksen μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε ένα βήμα πίσω από ό,τι κάνουμε για να αφήσουμε τα πάντα να είναι όπως είναι χωρίς να συμμετέχουμε ενεργά σε αυτό. Στην ιδανική περίπτωση, η εξάσκηση του niksen και η δυνατότητα του εγκεφάλου σας να περιπλανηθεί «μπορεί να ενισχύσει τη δημιουργικότητα. Μπορούμε να έχουμε χώρο για να είμαστε πιο παραγωγικοί και ίσως να κάνουμε τη δουλειά μας με μια πιο ήρεμη, λιγότερο επικριτική προσέγγιση» λέει η Katie Krimer.
H Olga Mecking, συγγραφέας του Niksen: Embracing the Dutch Art of Doing Nothing εξήγησε ότι «Ο ορισμός που χρησιμοποιώ στο βιβλίο είναι: να μην κάνεις τίποτα, χωρίς σκοπό. Δεν βλέπεις ταινία, δεν κάνεις scroll στα social media, δεν διαβάζεις email. Έχουμε πάντα στο μυαλό μας κάποιου είδους αποτέλεσμα. Όταν ετοιμάζουμε γεύματα, σκεφτόμαστε, Αυτό το γεύμα θα με βοηθήσει να χάσω βάρος ή θα με κάνει πιο υγιή’. Αν πάμε μια βόλτα, πρέπει να είναι μέρος των 10.000 βημάτων μας. Έτσι χάνουμε τη διασκέδαση του να τρώμε ή απλά να περπατάμε. Οπότε πρόκειται να αφήσουμε το αποτέλεσμα. Δεν ήταν εύκολο να βρεις έναν ορισμό. Βρήκα ότι κάθε αυστηρός ορισμός θα έκανε τους ανθρώπους να αισθάνονται ένοχοι. Τόσοι πολλοί άνθρωποι μου λένε ότι νιώθουν ένοχοι επειδή δεν μπορούν να πετύχουν να μην κάνουν τίποτα».
Επιπλέον, ο Ολλανδός ψυχολόγος Jan De Jonge πρόσθεσε ότι «Η ευεξία είναι τόσο σημαντική στις ταραχώδεις ζωές μας και οι Ολλανδοί, με τη φήμη τους ότι είναι χαλαροί και ευδιάθετοι, αρέσκονται στο niksen μετά από μια αγχωτική δουλειά. Το niksen δεν είναι ένας εγγενώς ολλανδικός τρόπος ζωής, περισσότερο μια αντίδραση στη σύγχρονη ζωή».