Με το θέμα της Λευκορωσίας να ευρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της συνόδου κορυφής την ΕΕ του Δεκεμβρίου, ο εκπρόσωπος της για τις εξωτερικές υποθέσεις J. Borrell δήλωσε ότι, η κοινότητα δεν πρέπει να αφήνει αναπάντητες τις «υβριδικές επιθέσεις». Εν προκειμένω ο Ισπανός, με στόχο να καταστήσει δύσκολη την εμπορία ανθρώπων, αλλά και το λαθρεμπόριο, ετοιμάζει ένα νέο καθεστώς κυρώσεων – με το οποίο η βοήθεια, όσον αφορά τη μεταφορά μεταναστών, θα καταστεί ποινικό αδίκημα. Με απλά λόγια οι διακινητές παράνομων μεταναστών, αλλά και όλοι όσοι τους βοηθούν, θα τιμωρούνται ποινικά – ενώ ο στόχος του Ισπανού είναι ο περιορισμός των μεταναστευτικών ροών, αδιαφορώντας εάν χαρακτηρισθεί ή μη ως ρατσιστής. Σε κάθε περίπτωση, η ΕΕ θέλει να τελειώσει το κεφάλαιο της φιλελεύθερης πολιτικής για τους πρόσφυγες που έφτασε στο ιστορικό αποκορύφωμα του το 2015, επί καγκελαρίου Merkel – όπου, ενώ εκείνη την εποχή οι Ευρωπαίοι αναφέρονταν σε ανθρωπιστική βοήθεια, σήμερα πρόκειται για «κρατική τρομοκρατία» και για «οργανωμένο έγκλημα», με κριτήριο της κατηγορίες εναντίον του Lukaschenko. Tα παραπάνω πάντως δεν είναι καθόλου τυχαία – αλλά, αντίθετα, εντάσσονται ξεκάθαρα στη νέα στρατηγική εξωτερικής πολιτικής που συζητείται σήμερα από τους υπουργούς εξωτερικών της ΕΕ. Το προς συζήτηση κείμενο ονομάζεται «Στρατηγική Πυξίδα» – με τη Λευκορωσία να χρησιμεύει ως χαρακτηριστικό παράδειγμα «υβριδικών απειλών», στις οποίες φαίνεται να είναι εκτεθειμένη η Ευρώπη.
Ανάλυση
Ξεκινώντας από την Ελλάδα, γνωρίζουμε πως η γερμανική Ευρώπη έχει επιβάλλει κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να εξάγουμε τα αγροτικά μας προϊόντα στη χώρα, εις βάρος του εμπορικού μας ισοζυγίου – όταν την ίδια στιγμή η Γερμανία συνεργάζεται με τη Ρωσία στο θέμα του Nord Stream 2, με στόχο να καταστεί ο βασικός ενεργειακός κόμβος της Ευρώπης. Προφανώς λοιπόν πρόκειται για μία υποκριτική στάση – σημειώνοντας πως η μεγαλύτερη αγωνία της Γερμανίας είναι να μη χάσει την ανταγωνιστικότητα της από τη Γαλλία, επειδή η τελευταία παράγει φθηνή ενέργεια από τα πυρηνικά της εργοστάσια.
Η ανταγωνιστικότητα βέβαια της δικής μας οικονομίας, όση τουλάχιστον μας έχει απομείνει, κινδυνεύει να χαθεί εντελώς – αφενός μεν λόγω της ανεύθυνης απολιγνιτοποίησης που έχει οδηγήσει τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στα ύψη, (έως και +130%), αφετέρου εξαιτίας της ανόδου των τιμών πολλών πρώτων υλών και άλλων προϊόντων, όπως τα λιπάσματα, οι ζωοτροφές κλπ.
Συνεχίζοντας, στις αρχές του καλοκαιριού, ο υπουργός εξωτερικών της Γερμανίας, ο H. Maas, απειλούσε τον ηγέτη της Λευκορωσίας – δηλώνοντας πως θα τον γονάτιζε με σκληρές οικονομικές κυρώσεις. Μεταξύ άλλων ήθελε να τιμωρήσει το μεγαλύτερο κατασκευαστή λιπασμάτων της χώρας και του πλανήτη, την Belaruskali – όπως επίσης το χρηματοπιστωτικό τομέα της Λευκορωσίας.
Εν τούτοις, σύμφωνα με τις αξιοσημείωτες ειδήσεις του Reuters από τις 18 Νοεμβρίου, με βάση τη γερμανική στατιστική υπηρεσία, παρά τις κυρώσεις που επέβαλε η ΕΕ στη Λευκορωσία και τις απειλές του Γερμανού, το εμπόριο της με τη Γερμανία παρουσίασε σημαντική αύξηση – στο 51% τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2021, ενώ μόνο το Σεπτέμβριο οι εξαγωγές της αυξήθηκαν περισσότερο από 12%.
Πώς είναι αλήθεια δυνατόν το εμπόριο της Γερμανίας με τη Λευκορωσία να ανθεί, ενώ την ίδια περίοδο η σύγκρουση της με τον Lukaschenko να διευρύνεται; Με τον τελευταίο να δελεάζει αιτούντες άσυλο και οικονομικούς μετανάστες από όλον τον πλανήτη, μεταφέροντας τους στο Κίεβο και από εκεί στην ΕΕ; Πώς μπορεί να τον αποκαλεί «τελευταίο δικτάτορα στην Ευρώπη», αλλά ταυτόχρονα να αυξάνει τις εμπορικές της συναλλαγές μαζί του; Δεν θυμίζει τη στάση της απέναντι στον Τούρκο δικτάτορα, τον οποίο προμηθεύει με όπλα, ενώ αρνείται να του επιβάλει κυρώσεις παρά την επιθετική του συμπεριφορά απέναντι στην Ελλάδα; Δεν πρόκειται για τον ορισμό της υποκρισίας;
Η μεταναστευτική εισβολή
Περαιτέρω, η κατάσταση κλιμακώθηκε στα σύνορα με την Πολωνία – θυμίζοντας πως όχι μόνο δεν συμφωνούσε επίσης με τις κυρώσεις κατά της Τουρκίας αλλά, επί πλέον, αγόρασε τουρκικά drones. Η κυβέρνηση της χώρας έστειλε αμέσως στρατό και σφράγισε τα σύνορα της – ενώ δεν γίνονται δεκτοί ούτε οι ειδικοί σε θέματα ασύλου, ούτε η ευρωπαϊκή υπηρεσία προστασίας των συνόρων, η Frontex που έχει έδρα τη Βαρσοβία.
Όσον αφορά δε τις απωθήσεις των μεταναστών, τα «pushbacks», παρά το ότι θεωρούνται παράνομες από την ΕΕ, υιοθετήθηκαν από τη νομοθεσία της Πολωνίας – η οποία σε πολλά ζητήματα συγκρούεται με την ΕΕ (ανάλυση), κυρίως όμως με τη Γερμανία, όπως στο θέμα των πολεμικών επανορθώσεων. Φυσικά η γερμανική κυβέρνηση ισχυρίζεται, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας ότι, δεν υπάρχει ούτε από την πλευρά του Διεθνούς Δικαίου, ούτε από το ιδιωτικό Δίκαιο κάποια βάση που να τεκμηριώνει τις απαιτήσεις της Πολωνίας – πόσο μάλλον κάποιες πιθανότητες επιτυχίας μίας αγωγής εναντίον της.
Βέβαια η θέση της δεν είναι τόσο εύκολη, όπως στο θέμα της Ελλάδας, αφού δεν μπορεί να επικαλεστεί τη δικαιολογία πως η Πολωνία το θυμήθηκε τώρα, επειδή δεν μπορεί να πληρώσει τα χρέη της – ενώ η χώρα δεν έχει οδηγηθεί στην παγίδα του χρέους, όπως η Ελλάδα, ούτε κυβερνάται από ενδοτικούς ηγέτες που θα ήταν απρόθυμοι να υποκινήσουν το θέμα (ανάλυση).
Ανεξάρτητα τώρα από τα παραπάνω, η ΕΕ είναι αντιμέτωπη με το εξής δίλημμα: (α) είτε πρέπει να δείξει αλληλεγγύη στην Πολωνία, με κίνδυνο να προδώσει τις δικές της αρχές και αξίες, με την υποκριτική έννοια των όρων φυσικά, (β) είτε να τοποθετηθεί εναντίον της Λευκορωσίας, επιβάλλοντας της ακόμη πιο αυστηρές κυρώσεις – με κίνδυνο όμως να τροφοδοτήσει ακόμη περισσότερο τη σύγκρουση με τον Lukaschenko.
Στα πλαίσια αυτά, μετά από κάποιους δισταγμούς, αποφασίσθηκε η δεύτερη επιλογή – όπως φάνηκε από τους υπουργούς εξωτερικών της ΕΕ που ανακοίνωσαν νέα τιμωρητικά μέτρα εναντίον της Λευκορωσίας που όμως εκ των πραγμάτων δεν τηρεί η Γερμανία, κρίνοντας από την άνοδο των εμπορικών της συναλλαγών με τη χώρα. Με δεδομένη δε την κατακόρυφη αύξηση τους κατά 51%, είναι φανερό πως εκμεταλλεύεται τους εταίρους της – εξάγοντας στη Λευκορωσία αυτά που δεν επιτρέπεται να εξάγουν οι άλλοι!
Συνεχίζοντας ο Βέλγος πρόεδρος του Συμβουλίου, ο C. Michel, τάχθηκε υπέρ της παροχής βοήθειας στην Πολωνία, όσον αφορά την κατασκευή ενός τείχους στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ – με τη χρησιμοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων. Το γεγονός αυτό αποτελεί μία σαφή ρήξη με την προηγούμενη κοσμοπολίτικη γραμμή της ΕΕ – όπως τουλάχιστον εκπροσωπείται από την Κομισιόν.
Εν τούτοις, αν και η ΕΕ στηρίζει πλέον την Πολωνία, ενώ ο Lukaschenko φαίνεται να υποχωρεί, κρίνοντας από το ότι απέσυρε τους μετανάστες από τα σύνορα και τους επέστρεψε στις χώρες τους, η κατάσταση δεν έχει ηρεμήσει – αλλά, αντίθετα, η κυβέρνηση της Πολωνίας αναφέρεται σε έναν αποπροσανατολιστικό ελιγμό. Ισχυρίζεται λοιπόν πως πρόκειται για έναν «ρωσικό δάκτυλο» – επιμένοντας πως η Ρωσία σχεδιάζει μία συνολική επίθεση εναντίον της ΕΕ και της Ουκρανίας.
Από την άλλη πλευρά, με το θέμα της Λευκορωσίας να ευρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της συνόδου κορυφής την ΕΕ του Δεκεμβρίου, ο εκπρόσωπος της ΕΕ για τις εξωτερικές υποθέσεις J. Borrell δήλωσε ότι, η κοινότητα δεν πρέπει να αφήνει αναπάντητες τις «υβριδικές επιθέσεις». Εν προκειμένω ο Ισπανός, με στόχο να καταστήσει δύσκολη την εμπορία ανθρώπων, αλλά και το λαθρεμπόριο, ετοιμάζει ένα νέο καθεστώς κυρώσεων – με το οποίο η βοήθεια, όσον αφορά τη μεταφορά μεταναστών, θα καταστεί ποινικό αδίκημα.
Με απλά λόγια οι διακινητές παράνομων μεταναστών, αλλά και όλοι όσοι τους βοηθούν, θα τιμωρούνται ποινικά – ενώ ο στόχος του Ισπανού είναι ο περιορισμός των μεταναστευτικών ροών, αδιαφορώντας εάν χαρακτηρισθεί ή μη ως ρατσιστής. Σε κάθε περίπτωση, η ΕΕ θέλει να τελειώσει το κεφάλαιο της φιλελεύθερης πολιτικής για τους πρόσφυγες που έφτασε στο ιστορικό αποκορύφωμα του το 2015, επί καγκελαρίου Merkel – όπου, ενώ εκείνη την εποχή οι Ευρωπαίοι αναφέρονταν σε ανθρωπιστική βοήθεια, σήμερα, έξι χρόνια αργότερα, πρόκειται για «κρατική τρομοκρατία» και για «οργανωμένο έγκλημα», με κριτήριο της κατηγορίες εναντίον του Lukaschenko.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, τα παραπάνω δεν είναι καθόλου τυχαία – αλλά, αντίθετα, εντάσσονται ξεκάθαρα στη νέα στρατηγική εξωτερικής πολιτικής που συζητείται σήμερα από τους υπουργούς εξωτερικών της ΕΕ. Το προς συζήτηση κείμενο ονομάζεται «Στρατηγική Πυξίδα» – με τη Λευκορωσία να χρησιμεύει ως χαρακτηριστικό παράδειγμα «υβριδικών απειλών», στις οποίες φαίνεται να είναι εκτεθειμένη η Ευρώπη.
Εν προκειμένω, η κρίση με τον Lukaschenko φαίνεται να είναι κατάλληλη για τον Ισπανό και τους ειδικούς του, επειδή απειλείται άμεσα η κεντρική Ευρώπη – ενώ δεν ήταν η αντίστοιχη στην Ελλάδα, με τον υβριδικό μεταναστευτικό πόλεμο της Τουρκίας (ανάλυση). Σύμφωνα πάντως με το προσχέδιο που πρόκειται να εγκριθεί το Μάρτιο, η ΕΕ δεν απειλείται πλέον μόνο στρατιωτικά – αλλά, επίσης, μέσω της παραπληροφόρησης, των κυβερνοεπιθέσεων και των προσφύγων/μεταναστών.
Κατά τον Borrell, η ΕΕ κινδυνεύει σε όλους τους τομείς – ενώ προειδοποίησε πως η διάκριση μεταξύ πολέμου και ειρήνης γίνεται συνεχώς πιο θολή. Μερικοί δε από τους συμβούλους του, θεωρούν πως η Ευρώπη βιώνει ήδη έναν υβριδικό πόλεμο – γεγονός που συνεπάγεται πως πρέπει να εξοπλισθεί πλήρως, με τη μεταναστευτική κρίση να απειλεί να μετατραπεί σε ένοπλη σύγκρουση, αφού οι μετανάστες θα χαρακτηρίζονται πλέον ως όπλα.
Στα πλαίσια αυτά, τόσο στη Βαρσοβία, όσο και στις Βρυξέλες, όλοι περιμένουν την πολιτική αλλαγή στη Γερμανία – αφού η A. Merkel είχε ασκήσει μία μετριαστική επιρροή, ενώ είχε επιδιώξει ακόμη και συνομιλίες με τον Lukaschenko. Ειδικότερα, περιμένουν μία γερμανική εξωτερική πολιτική που να είναι επιθετική τόσο εναντίον της Λευκορωσίας, όσο και της Ρωσίας – κάτι που, εφόσον συμβεί, θα σήμαινε πως η σύγκρουση με τη Λευκορωσία θα ήταν μόνο η αρχή.