Σε δίκη παραπέμπονται συνολικά 27 άτομα για τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι, ανάμεσά τους η πρώην περιφερειάρχης Ρένα Δούρου, ο πρώην δήμαρχος Μαραθώνα Ηλίας Ψινάκης, ο πρώην επικεφαλής της Πολιτικής Προστασίας Ιωάννης Καπάκης, ο τότε και νυν αρχηγός της Πυροσβεστικής, Στέφανος Κολοκούρης και άλλα στελέχη της Πολιτικής Προστασίας, της ΕΛ.ΑΣ. και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, καθώς επίσης και ο 70χρονος που ευθύνεται για τις πρώτες φλόγες στο Νταού Πεντέλης.
Η πρόταση του εισαγγελέα Γεώργιου Πολυκράτη, που είχε αναλάβει τον φάκελο της δικογραφίας, ήταν κόλαφος για τις ευθύνες του κρατικού μηχανισμού και των αυτοδιοικητικών παραγόντων στη φονική πυρκαγιά με τους 102 νεκρούς τον Ιούλιο του 2018.
Στην έκτασης 680 σελίδων πρότασή του ο εισαγγελέας περιγράφει αναλυτικά τα εγκληματικά λάθη, τις πλημμέλειες, την ανικανότητα, την ασυνεννοησία και τις αμέλειες που οδήγησαν στην εθνική τραγωδία του Ιουλίου του 2018 και ζητεί την παραπομπή σε δίκη των 27 κατηγορουμένων για δύο αδικήματα σε βαθμό πλημμελήματος.
Αφού αιτιολογεί γιατί οι κατηγορούμενοι πρέπει να δικαστούν για πλημμελήματα και όχι για κακουργήματα, όπως είχε επανειλημμένα ζητήσει ο ανακριτής Αθανάσιος Μαρνέρης που χειρίστηκε την υπόθεση, ο εισαγγελικός λειτουργός αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «συνδυαζόμενες συγκλίνουσες αμελείς συμπεριφορές οδήγησαν στο τραγικό αποτέλεσμα», περιγράφοντας λεπτομερώς όλες τις παραμέτρους, πράξεις και παραλείψεις των αρμοδίων πριν και κατά την εξέλιξη της φωτιάς.
Μεταξύ άλλων, γίνεται λόγος για «άστοχη αποτίμηση του μεγέθους του κινδύνου» και «καθυστέρηση διάγνωσης της κρισιμότητας της κατάστασης».
Οι βασικές διαπιστώσεις του εισαγγελέα Πολυκράτη έχουν ως εξής:
– Δεν υπήρξε η αναγκαία προληπτική εναέρια επιτήρηση
– Υπήρξε ανεπαρκής κινητοποίηση των αρμοδίων
– Δεν υπήρξε ορθή επιχειρησιακή διαχείριση των εναέριων μέσων και δεν διατέθηκαν όλες οι διαθέσιμες –καθώς είχε εκδηλωθεί πυρκαγιά στην Κινέττα– επίγειες αλλά και εναέριες δυνάμεις.
– Εγινε άστοχη αποτίμηση μεγέθους κινδύνου και υπήρξε καθυστέρηση διάγνωσης κρισιμότητας αλλά και εσφαλμένη επιχειρησιακή προτεραιότητα κατά την αντιμετώπιση πυλώνων πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν σε μικρή χρονική απόσταση. Κατά τον εισαγγελικό λειτουργό στην πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική καταγράφεται ανετοιμότητα και μη άμεση χρήση κάθε μέσου, δεδομένα που στοιχειοθετούν βαρύτατες αμέλειες των αρμοδίων που συνετέλεσαν στο αποτέλεσμα της φωτιάς.
Στα συμπεράσματα της εισαγγελικής πρότασης, τονίζεται ότι οι καταστροφικές συνέπειες της φωτιάς στο Μάτι «ανάγονται στη σύγχυση, έλλειψη σχεδιασμού συντονισμού και αναποτελεσματική συνεργασία των συναρμόδιων κρατικών αρχών που επέδειξαν ανετοιμότητα, αιφνιδιασμό και καθυστέρηση στην κινητοποίηση όλων των υφιστάμενων δυνατοτήτων αρχικά πρόληψης και ακολούθως περιστολής των τραγικών συνεπειών της φωτιάς (έγκαιρη εκκένωση οικισμών, απομάκρυνση και διάσωση πολιτών, άμεση κήρυξη της περιοχής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης)».
Υπό το πρίσμα αυτό τα 27 πρόσωπα (έκαστο με το δικό μερίδιο ευθύνης) παραπέμπονται να δικαστούν για ανθρωποκτονίες από αμέλεια κατά συρροή που τελέστηκαν διά παραλείψεων από κατά νόμο υπόχρεους και για σωματικές βλάβες από αμέλεια κατά συρροή που τελέστηκαν διά παραλείψεων από κατά νόμο υπόχρεους.
Ο ηλικιωμένος που έβαλε τη φωτιά στο Νταού Πεντέλης, με αποτέλεσμα να εξαπλωθεί και να κατακάψει Νέο Βουτζά και Μάτι, παρασύροντας στον θάνατο 102 ανθρώπους, διώκεται για εμπρησμό.
Ο μόνος που απαλλάσσεται είναι ο συγκυβερνήτης του συντονιστικού ελικοπτέρου.
Η εισαγγελική πρόταση θα εξεταστεί από το Δικαστικό Συμβούλιο που θα λάβει και την απόφαση για την παραπομπή σε δίκη των 27.
Στην Εισαγγελία, τέλος, εκκρεμεί μία ακόμη δικογραφία, αυτή για τις καταγγελίες περί απόπειρας συγκάλυψης ευθυνών και απόπειρας εκβίασης, από ανώτερο του, του στελέχους της Πυροσβεστικής που είχε οριστεί πραγματογνώμονας από τους εισαγγελείς οι οποίοι είχαν αναλάβει την υπόθεση.
Πώς επιμερίζονται οι ευθύνες
Συγκεκριμένα στοιχεία από τις χιλιάδες σελίδες που συγκέντρωσε ο ανακριτής που διενήργησε κύρια έρευνα για την φονική πυρκαγιά στο Μάτι, επικαλείται στην πρόταση του ο εισαγγελέας Γιώργος Πολυκράτης επιμερίζοντας τις ευθύνες για τις οποίες θεωρεί ότι πρέπει να λογοδοτήσουν οι κατηγορούμενοι. Η εισαγγελική εισήγηση αφορά την παραπομπή 27 κατηγορουμένων οι οποίοι στην συντριπτική πλειονότητά τους είναι από την Πυροσβεστική.
Σύμφωνα με τον εισαγγελέα, συνολικά 14 στελέχη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας πρέπει να δικαστούν για τα δύο πλημμελήματα που έχουν αποδοθεί για την υπόθεση. Στους 14 κατηγορούμενους από την Πυροσβεστική περιλαμβάνονται ο νυν αρχηγός του Σώματος, ο τότε αρχηγός επιχειρήσεων καθώς και ο υπαρχηγός του, ο τότε διοικητής του ΕΣΚΕ, οι τότε διοικητές της 1ης ΕΜΑΚ και της Πυροσβεστικής Πειραιά ως αρμόδιας για τα πλωτά μέσα του Σώματος, δύο ιπτάμενοι σε ελικόπτερα της υπηρεσίας κ.α.
Η πρόταση του εισαγγελέα αφορά επίσης 4 κατηγορούμενους από την ΕΛ.ΑΣ , μεταξύ των οποίων ο τότε γενικός αστυνομικός διευθυντής της ΓΑΔΑ. Αφορά επίσης τον τότε γ.γ. Πολτικής Προστασίας.
Οι κατηγορούμενοι από την Αυτοδιοίκηση που ο κ. Πολυκράτης εισηγείται παραπομπή σε δίκη είναι συνολικά 7, ανάμεσα στους οποίους η πρώην περιφερειάρχης Αττικής, μία περιφερειακή σύμβουλος και οι τότε δήμαρχοι Μαραθώνος, Ραφήνας-Πικερμίου και Πεντέλης. Παραπομπή ζητά επίσης για δύο αντιδημάρχους, έναν του Δήμου Μαραθώνα και έναν του Δήμου Ραφήνας-Πικερμίου. Ο 27ος κατηγορούμενος είναι ο ηλικιωμένος άντρας που στάθηκε η αιτία της πυρκαγιάς.
Ο εισαγγελικός λειτουργός ανάμεσα σε άλλα επισημαίνει πως η Πυροσβεστική καθυστέρησε πολύ να θέσει σε γενική επιφυλακή τις δυνάμεις της για την πυραγιά «πλην όμως η ως άνω ενέργεια ήταν απρόσφορη, καθώς είχε ήδη παρέλθει μία τουλάχιστον ώρα από την εκδήλωση της πυρκαγιάς», όπως τονίζει ενώ αναφέρει: «Επισημαίνεται ότι από την ώρα αναγγελίας της πυρκαγιάς (16:41) μέχρι και 18:20, όταν δηλαδή το μέτωπο της πυρκαγιάς πέρασε σε διάφορα σημεία την Λ. Μαραθώνος με κατεύθυνση προς το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι, ο συνολικός αριθμός των πυροσβεστικών υδροφόρων οχημάτων του Π.Σ. που επιχειρούσαν στην περιοχή, ήταν μόνο δεκατρία (13), χωρίς μάλιστα να υπάρξει παρέμβαση των πυροσβεστικών δυνάμεων στον οικισμό Μάτι.. Το πρώτο υδροφόρο πυροσβεστικό όχημα στην Λ. Μαραθώνος και πιο συγκεκριμένα στο ύψος του συνοικισμού της Αγίας Βαρβάρας Ραφήνας αφίχθη στις 18:44, ενώ ένα άλλο πυροσβεστικό όχημα αφίχθη στην διασταύρωση Λ. Μαραθώνος και Φλέμινγκ στις 19:09, όταν πλέον ήταν πολύ αργά, διότι ήδη το πύρινο μέτωπο είχε περάσει την Λ. Μαραθώνος και εξαπλωνόταν ανεξέλεγκτα προς το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι».
Ο εισαγγελέας αναφέρεται επίσης στη νεοσύστατη υπηρεσία των Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (ΣμηΕΑ – drones), τονίζοντας η πως «έμεινε επιχειρησιακά ανεκμετάλλευτη την ημέρα της φονικής πυρκαγιάς, ενώ η χρήση τους θα μπορούσε να παράσχει στο Ε.Σ.Κ.Ε. απευθείας εικόνες από τον τόπο της πυρκαγιάς, καθώς και σημαντικές πληροφορίες (σε πραγματικό χρόνο) για την συμπεριφορά της πυρκαγιάς, τον τρόπο εξάπλωσής της και άλλα δεδομένα, που θα συνέβαλαν στην λήψη ορθών επιχειρησιακά αποφάσεων».
Για τα εναέρια μέσα, ο εισαγγελικός λειτουργός τονίζει πως το πρώτο κρίσιμο 20λεπτο της φωτιάς επιχειρούσε μόνο ένα ελικόπτερο βαρέως τύπου Ericson, ενώ αναφέρεται και στην διαχείριση που έγινε με αφορμή φωτιά που είχε εκδηλωθεί στα διυλιστήρια Κορίνθου μετά την φωτιά στην Κινέττα: «Στις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις έσπευσαν 10 πυροσβεστικά οχήματα και έγινε εκτροπή ελικοπτέρου που κατευθύνονταν προς την Πεντέλη, γεγονός που χαρακτηρίζεται ακόμη και από τον κατηγορούμενο σήμερα Β.Μ. (στελέχους της ΠΥ) “ολέθριο λάθος του αρχηγού”». Το στέλεχος, που επικαλείται ο εισαγγελικός λειτουργός, είχε αναφέρει πως «αυτή η εντολή για εκτροπή αποτελεί εγκληματικό επιχειρησιακό σφάλμα».
Κατά τον εισαγγελέα και ο χειρισμός των κλήσεων πολιτών που ζητούσαν βοήθεια δεν υπήρξε καλός. Όπως σημειώνει, υπήρχε έλλειψη χειριστών τηλεφωνητών, έλλειψη συνεννόησης αξιωματικών και έλλειψη συνεννόησης μεταξύ των κέντρων ενώ δεν υπήρχε ένα σχέδιο διάσωσης ανθρώπων σε κίνδυνο. Αντίθετα, κατά τον εισαγγελέα, οι τηλεφωνητές του 199 «αντί να προωθούν πυροσβεστικές δυνάμεις στις διευθύνεις κινδυνευόντων ατόμων για τη διάσωσή τους, διαβίβαζαν τα περιστατικά αυτά στις αστυνομικές δυνάμεις, οι οποίες αφενός δεν είχαν σχετική αρμοδιότητα, αφετέρου δεν διέθεταν γνώσεις και μέσα, για να προβούν σε διάσωση ατόμων από πυρκαγιά».
Στην εισαγγελική πρόταση επίσης γίνεται ειδική αναφορά τόσο στην χαοτική διαχείριση της κυκλοφορίας που έγινε στη Λεωφόρο Μαραθώνα, σημειώνοντας ότι σε ορισμένες περιπτώσεις την κυκλοφοριακή διαχείριση έκαναν και ιδιώτες, με αποτέλεσμα να εισέρχονται επιπλέον οχήματα μέσα στο Μάτι και ενώ η φωτιά πλέον είχε πλησιάσει τον οικισμό «να δημιουργηθεί κυκλοφοριακή συμφόρηση στους στενούς δρόμους και τελικά να εγκλωβιστούν τα οχήματα και οι επιβαίνοντες σε αυτά». Σε αυτό το κεφάλαιο της πρότασης του , ο εισαγγελικός λειτουργός αναφέρεται και στο Λιμεναρχείο Ραφήνας που δεν έλαβε μέτρα ώστε να μην συμφορηθεί επιπλέον η Λεωφόρος Μαραθώνα από οχήματα που έβγαιναν από τα καράβια τις επίμαχες ώρες.