 |
| Η μεγάλη ζήτηση των χωρών της Ευρωζώνης φαίνεται να επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στα νομίσματα του ενός και των δύο ευρώ. Σε απόλυτους αριθμούς το 2018 κυκλοφορούσαν 35,25 δισ. κέρματα των δύο ευρώ και 27,10 δισ. κέρματα του ενός ευρώ. |
Οσο και αν η διεθνής κοινότητα κατευθύνεται προς μια καθημερινότητα χωρίς μετρητά, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξακολουθεί να τυπώνει τραπεζογραμμάτια, καθώς ορισμένες χώρες, όπως η Γερμανία και η Ελλάδα, εμμένουν στη χρήση τους. Από την ημέρα εισαγωγής του ευρώ στην Ευρωζώνη, η κυκλοφορία του αυξάνεται σταθερά και τον Οκτώβριο έφτασαν να κυκλοφορούν σε όλο τον κόσμο 1,2 τρισεκατομμύρια ευρώ σε χαρτονομίσματα και 28 δισεκατομμύρια ευρώ σε κέρματα, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στατιστικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Το ευρώ που γιόρτασε στην αρχή του 2019 τα εικοστά γενέθλιά του, είναι ένα από τα πιο δημοφιλή νομίσματα παγκοσμίως με περισσότερους από 340 εκατομμύρια χρήστες. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι πέρα από τις 19 χώρες που ανήκουν στην Ευρωζώνη, ευρώ χρησιμοποιεί και η Ανδόρα, το Μονακό, το Σαν Μαρίνο και το Βατικανό. Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εκτιμά ότι 20% έως 25% των μετρητών βάσει ονομαστικής αξίας χρησιμοποιείται σε συναλλαγές εκτός της Ευρωζώνης. Ωστόσο, η δημοτικότητα και η αναγνωρισιμότητα του νομίσματος δεν αρκούν για να δικαιολογήσουν τα σταθερά υψηλά επίπεδα εκτύπωσης τραπεζογραμματίων και κερμάτων. Πέρα από την παγκόσμια τάση απομάκρυνσης από τη χρήση μετρητών, η παραγωγή των νομισμάτων του ενός και των δύο ευρώ κοστίζει περισσότερο από την πραγματική τους αξία. Παρ’ όλα αυτά, η μεγάλη ζήτηση των χωρών της Ευρωζώνης φαίνεται να επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο σε αυτά τα δύο κέρματα. Σε απόλυτους αριθμούς το 2018 κυκλοφορούσαν 35,25 δισεκατομμύρια κέρματα των δύο ευρώ και 27,10 δισεκατομμύρια κέρματα του ενός ευρώ. Μόνο η Γερμανία εκτιμάται πως χρησιμοποιεί περίπου 632 εκατομμύρια ευρώ σε κέρματα.
Αντιθέτως, ύστερα από πολυετείς συζητήσεις η Ευρώπη δέχθηκε να αποχαιρετήσει το χαρτονόμισμα των 500 ευρώ από τον Απρίλιο του 2019. Η εξάρτηση από τα μετρητά φαίνεται επιπλέον από το εξής γεγονός: παρότι οι Ευρωπαίοι δεν χρησιμοποιούσαν σχεδόν ποτέ το χαρτονόμισμα των 500 ευρώ και ανέκαθεν ήταν το τραπεζογραμμάτιο με τη μικρότερη κυκλοφορία, διαμαρτυρήθηκαν στην πρόταση για απόσυρσή του. Εντέλει, με τον σταδιακό περιορισμό της κυκλοφορίας του, η μεταβολή είναι πιο ήπια, ενώ αποτελεί ένα βήμα προόδου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προς μια κοινωνία χωρίς μετρητά. Αλματα προόδου κάνει η Σουηδία, όπου δεν χρησιμοποιείται ευρώ και μάλιστα έχει συζητηθεί σε πολιτικό επίπεδο να μη χρησιμοποιείται κανένα νόμισμα, καθώς η κυκλοφορία της σουηδικής κορώνας (σουηδικό νόμισμα) έχει ήδη περιοριστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Στη Σουηδία, η πρόταση για αντικατάσταση των κερμάτων και χαρτονομισμάτων από ηλεκτρονικό νόμισμα βρήκε αντιδράσεις, ωστόσο η χώρα έχει ήδη περιορίσει κατά πολύ τη χρήση των μετρητών.
Μακριά από τον συγκεκριμένο στόχο βρίσκονται ακόμα η Γερμανία, η Αυστρία και η Ελλάδα, όπου οι πολίτες φαίνεται να θεωρούν τα μετρητά απαραίτητα, σύμφωνα με στατιστικά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας.
Οι Γερμανοί κατατάσσονται πρώτοι στη λίστα χρήσης μετρητών, καθώς κατά μέσον όρο κρατούν 103 ευρώ στο πορτοφόλι τους. Μάλιστα, οι συναλλαγές με μετρητά στη Γερμανία περιορίστηκαν μόνο κατά 2% το περασμένο έτος.
Στη δεύτερη και την τρίτη θέση, με μεγάλη διαφορά από τη Γερμανία, βρίσκονται οι Αυστριακοί και οι Ελληνες, οι οποίοι έχουν 89 και 80 ευρώ αντίστοιχα κατά μέσον όρο καθημερινά στο πορτοφόλι τους. Ακολουθούν η Ιρλανδία, η Ιταλία, το Βέλγιο και η Φινλανδία, ενώ οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης φαίνεται πως έχουν περιορίσει αρκετά τη χρήση μετρητών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των Γάλλων που κατά μέσον όρο έχουν 32 ευρώ στο πορτοφόλι τους. Ολα τα στοιχεία οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο καθιερωμένος τρόπος διεκπεραίωσης των συναλλαγών θα αλλάξει με μεγάλη δυσκολία και θα πάρει αρκετό καιρό.
Για ποιους λόγους προτιμούν οι Γερμανοί τα μετρητά
Στις ΗΠΑ μπορεί κανείς να ψωνίσει σε καταστήματα της Amazon χωρίς να αναγκαστεί καν να βγάλει το πορτοφόλι του. Στη Σουηδία μπορεί κανείς να μείνει σε ξενοδοχείο που δεν δέχεται καθόλου μετρητά και στην Κίνα περίπου το 80% των κατοίκων χρησιμοποίησε πέρυσι το κινητό του τηλέφωνο ώστε να πληρώσει. Στη Γερμανία οι ψηφιακές πληρωμές εξελίσσονται με αυτό που κανείς θα μπορούσε να χαρακτηρίσει, μιλώντας ευγενικά, πιο συντηρητικό ρυθμό, σύμφωνα με ρεπορτάζ της γερμανικής εφημερίδας Handelsblatt.
Σύμφωνα με στοιχεία της γερμανικής κεντρικής τράπεζας, το 2017 το 74% των συναλλαγών στη Γερμανία έγινε με χρήση μετρητών, ειδικότερα για αγορές ποσού χαμηλότερου των 20 ευρώ. Οι Γερμανοί καταναλωτές χρησιμοποίησαν χρεωστικές κάρτες στο 18% των συναλλαγών και πιστωτικές κάρτες μόλις για το 2% των συναλλαγών. «Είναι σαφές πως οι συναλλαγές με μετρητά θεωρούνται πιο ασφαλής και απλός τρόπος πληρωμής», δήλωσε ο Μπούρκχαρτ Μπαλτς, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της γερμανικής κεντρικής τράπεζας. Για τον Ολιβερ Χόμελ, ειδικό στις συναλλαγές στην εταιρεία συμβούλων Accenture, είναι σαφές πως η Γερμανία έχει μείνει πίσω από τις υπόλοιπες χώρες. Υπάρχουν ορισμένοι ιστορικοί λόγοι για τους οποίους προτιμούν οι Γερμανοί τη χρήση μετρητών. Ενδέχεται ο φόβος να προέρχεται από την περίοδο υπερπληθωρισμού που είχε βιώσει η Γερμανία τη δεκαετία του 1920 ή από την κατάρρευση του γερμανικού μάρκου μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο δεν υπάρχει αμφιβολία πως ακόμη και σήμερα στη γερμανική κουλτούρα υπάρχει βαθιά δυσπιστία προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ινστιτούτου EHI για τις λιανικές πωλήσεις, το 64% των Γερμανών εκφράζει σκεπτικισμό στην προοπτική να πληρώνει με το κινητό τηλέφωνο. Ανησυχούν για τα δεδομένα και για την ασφάλεια και δεν θεωρούν πως υπάρχουν πλεονεκτήματα από τις συναλλαγές χωρίς μετρητά. Ακόμη και ο διευθύνων σύμβουλος της Visa Αλφρεντ Κέλι παραδέχθηκε πως οι Γερμανοί έχουν σοβαρές ανησυχίες για τη χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών. Από ορισμένες απόψεις οι Γερμανοί ορθώς φοβούνται μια μελλοντική κοινωνία όπου δεν θα χρησιμοποιούνται μετρητά και όπου οι πληρωμές θα γίνονται απλώς χαμογελώντας σε μια κάμερα, ενώ το λογισμικό αναγνώρισης προσώπου θα επιτρέπει την αφαίρεση του ποσού από τον τραπεζικό λογαριασμό του πελάτη. «Τα μετρητά είναι το τελευταίο καταφύγιο της ατομικής ελευθερίας», λέει ο Φρίντριχ Σνάιντερ, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Λιντς. «Αν πληρώνεις μόνο ηλεκτρονικά, τότε γίνεσαι εντελώς διαφανής». Και ποιος ξέρει πού θα καταλήξουν τα δεδομένα με τις αγορές που κάνεις. Ολοι, από τους εμπόρους μέχρι τον διευθυντή της τράπεζας, θα γνωρίζουν τι έχει αγοράσει ένας πολίτης. Από την άλλη πλευρά η αγάπη των Γερμανών για τα μετρητά ίσως να είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους αποτελεί η Γερμανία καταφύγιο για όσους ξεπλένουν «μαύρο» χρήμα, καταλήγει η Handelsblatt.