Χθες πέθανε ο Μάρκος Κρητικός. Μια δύσκολη ημέρα γιατί ήταν μεγάλο το σοκ. 58 χρονών, δραστήριος, δημιουργικός, γεμάτος ζωή που έσβησε ξαφνικά. Μάλλον από ανεύρυσμα όπως είπαν οι γιατροί. Γεννήθηκε στη Χίο το 1968 και ζούσε στην Αθήνα. Σπούδασε τοπογράφος μηχανικός και εργάστηκε για χρόνια στον τραπεζικό τομέα, για τον οποίο μίλαγε πάντα με τα χειρότερα λόγια.
Είχε ίσως λίγους φίλους αλλά πολλούς που τον εκτιμούσαν. Μοναχικός, μελαγχολικός καουμπόης. Με ένα μικρό στραβό χαμογελάκι όταν έριχνε κάποια σπόντα. Προχθές, λίγο πριν φύγω για ταξίδι στο εξωτερικό, μιλούσαμε. Συνήθως για τα πάντα, αστυνομικό μυθιστόρημα, μουσική, λίγο πολιτική και λίγο Ολυμπιακό. Αργά το βράδυ πριν το μοιραίο έλεγε στον κοινό μας φίλο Σταύρο ότι πονάει, αλλά ποτέ δεν έδινε σημασία στα ιατρικά του. Κάναμε σχέδια για το επόμενο αφιέρωμα του στα «αστυνομικά του αποκαλόκαιρου», όπως παραδοσιακά δημοσίευε στον Αναγνώστη στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Ο Μάρκος ήταν αυτό που πολλοί χθες αποκάλεσαν «ψυχούλα». Μειλίχιος, συμπονετικός, δοτικός, συγκαταβατικός. Ήθελε να περνά απαρατήρητος. Αγαπούσε τα hard- boiled αστυνομικά και ιδιαίτερα τον Φίλιπ Μάρλοου. Είχε πει σε μια συνέντευξή του στην Καθημερινή ότι ο αγαπημένος του ήρωας είναι ο Φίλιπ Μάρλοου, πως τον γοητεύει «αφενός το σαρκαστικό χιούμορ ως βασικό στοιχείο της κοσμοθεωρίας του ήρωα και αφετέρου η αισθητική της εποχής του όπως τη γνωρίσαμε μέσα από βιβλία και φιλμ νουάρ». Από τον Μάρλοου είχε πάρει τον σαρκασμό και το υποδόριο χιούμορ με τα οποία είχε μπολιάσει τον δικό του ήρωα. Ίσως και ο ίδιος ήταν ένας Μάρλοου του σήμερα.
Όσοι τον γνώρισαν σημείωσαν ότι δεν είχε καμία συγγραφικη έπαρση κι ας ήταν ένας από αυτούς που ανανέωσαν το αστυνομικό μυθιστόρημα. Ξέφυγε από το παραδοσιακό αστυνομικό μυθιστόρημα με τους ντετέκτιβ και δημιούργησε τον Μάρκο, έναν τραπεζικό, χαμένο στον κόσμο του, γερο-ροκά που πέφτει πάνω σε πτώματα και από αφέλεια προσπαθεί να εξιχνιάσει τους φόνους μπαίνοντας ακόμα πιο πολύ μέσα στο παιχνίδι. Είναι με τα δικά του λόγια «ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας» που αντιμετωπίζει καθημερινά προβλήματα στον γάμο του, στη δουλειά του και στις σχέσεις του με τους ανθρώπους και γενικά ζει μια ζωή χωρίς συγκινήσεις,” και σκοπός του ήταν “να τον ρίξει «στα βαθιά», σε μια παράξενη και επικίνδυνη ιστορία που θα τον οδηγήσει στην παρανομία”.
Έγραψε τα «Απιστία μετά φόνου» (Νεφέλη, 2013), «Άρση απαγορευτικού» (Νεφέλη, 2014), «Δεύτερη εκτέλεση» (Νεφέλη, 2016), «Κάνε τον σταυρό σου» (Νεφέλη, 2018), «Το μπλουζ της πεταλούδας» (Μεταίχμιο, 2021). Το τελευταίο του βιβλίο ήταν «Ο αναρχικός τραπεζικός» (Μεταίχμιο, 2024), ένα βιβλίο που αντλεί από τα προηγούμενα με τον ήρωα Μάρκο να ξεπερνάει τον εαυτό του.
Ο Μάρκος εκτός από συγγραφέας ήταν ένας από τους πολύ καλούς γνώστες του αστυνομικού μυθιστορήματος. Μαζί με την Χίλντα Παπαδημητρίου και τον Φίλιππο Φιλίππου ήταν ίσως οι βασικοί κριτικοί λογοτεχνίας που ανέδειξαν τα τελευταία χρόνια την πολυπλοκότητα του αστυνομικού μυθιστορήματος. Στον ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ο Μάρκος είχε δημιουργήσει τον Οδηγό Παγκόσμιου Αστυνομικού Μυθιστορήματας, με επιμέρους κεφάλαια για τα αστυνομικά βιβλία ανά χώρα και ήπειρο.
Γράφω τώρα όλα αυτά για να μπορέσω να ξεχάσω πως δεν θα ξανατηλεφωνηθούμε, δεν θα πάμε για καφέ στο Dizer, δεν θα κάνουμε σχέδια για το επόμενο αφιέρωμά μας, δεν θα μιλήσουμε για μπασκετικές μεταγραφές, δεν θα τον τραβήξουμε με τον Σταύρο σε κάποιο τσιπουράδικο…δεν ..δεν …
Αντίο Μάρκο, οι φίλοι δεν θα σε ξεχάσουν ποτέ.