.jpg)
Βλέποντας παλιές ταινίες και σίριαλ, διαβάζοντας παλιά βιβλία, επιστρέφοντας στο παρελθόν
Αναφορικά με τα βιβλία, το σινεμά και την τηλεόραση, λέω συχνά πόση ανάγκη έχω από καινούρια πράγματα και καινούριους τίτλους, από νέες ιδέες, σύγχρονες προσεγγίσεις, φρέσκες ματιές – όλα αυτά. Ο χρόνος μας είναι περιορισμένος εδώ χάμω, και δεν γίνεται να τον αφήνουμε ανεκμετάλλευτο. Μα συνήθως ξεχνώ, όταν το λέω –και μάλιστα με ύφος–, ότι ταυτόχρονα μου είναι αδύνατον να αντισταθώ σε κάποια (περισσότερα από όσα θα πίστευα) παλιά βιβλία, παλιές ταινίες και παλιές σειρές. Καμιά φορά δεν έχει τόση σημασία να δεις τι συμβαίνει τώρα στον κόσμο: καμιά φορά απλώς θέλεις να νιώσεις ξανά εκείνη την ίδια, μυστική χαρά. Όπως και τότε. Και υποκύπτεις στη γοητεία της. Και καλά κάνεις.
Η αγάπη μας για παλιά προϊόντα της ποπ κουλτούρας (και τα περισσότερα βιβλία τέτοια είναι, δεν διαβάζουμε όλοι μόνο Προυστ) συχνά υπερβαίνει τη νοσταλγία, αν και η γοητεία της επίσκεψής μας στο παρελθόν είναι σημαντική από μόνη της, και αρκεί. Η επανάληψη μιας σειράς που είδαμε σαν έφηβοι στην τηλεόραση ουσιαστικά μάς πλημμυρίζει με την αναβίωση των συναισθημάτων που είχαμε τότε: μας επανασυνδέει με τον νεότερο εαυτό μας, μας τον συστήνει. Από την άλλη, και ενώ ο κόσμος γύρω μας δείχνει διαρκώς σημάδια αναταραχής –γιατί έτσι συμβαίνει πάντα με το σήμερα, δεν είναι κάτι που ξεκίνησε τώρα, με εμάς–, ο οικείος τόνος, το στιλ, ακόμα και τα ελαττώματα των παλιών σίριαλ, αποκομμένα από οποιοδήποτε πολιτικο-οικονομικό συγκείμενο (ξαναβλέπουμε με απόλαυση το X-Files, αλλά ευτυχώς δεν ζούμε στα 90s), προσφέρουν μια υπέροχη αίσθηση σταθερότητας. Εκείνες οι κλασικές, πλέον, σειρές και οι ταινίες αποτυπώνουν, ακόμη, τον ζήλο της εποχής τους – τις αξίες, τις ελπίδες, ακόμη και τις προκαταλήψεις που επιβίωναν τότε. Είναι δύσκολο να κατανοήσεις το πώς εξελίχθηκε η κοινωνία μας αν δεν βλέπεις τι ίσχυε μέχρι και δυο τρεις δεκαετίες όλες κι όλες πίσω, πόσο μάλλον παλιότερα.
Η εκ νέου ανάγνωση ενός αγαπημένου παλιού βιβλίου, άσχετα από την αισθητική και καλλιτεχνική του αξία –πόσο δε μάλλον όταν είναι αδιαπραγμάτευτα κορυφαίο, ένας Τσάντλερ π.χ.–, φανερώνει ανάμεσα στα άλλα και το μέτρο των δικών μας αλλαγών. Ο τρόπος με τον οποίο το ερμηνεύουμε σήμερα ή ο τρόπος με τον οποίο ενδεχομένως στεκόμαστε κριτικά απέναντί του μιλούν περισσότερο για εμάς παρά για εκείνο: για τα λίγα πράγματα που ξέραμε· για τις ιδέες που είχαμε τότε και τα όνειρα που κάναμε· για το νεανικό, άγουρο γούστο μας· για εκείνο το παλιό μας φιδοπουκάμισο. Ή απλώς ενισχύουμε έτσι την ταυτότητά μας: μια νέα ανάγνωση μπορεί να επαναβεβαιώσει αυτό που είμαστε σήμερα, ή που εν πολλοίς ανέκαθεν υπήρξαμε.
Δεν με ενοχλεί ο ψηφιοποιημένος μας κόσμος. Το αντίθετο. Αλλά η αφιλτράριστη αυθεντικότητα μιας παλαιότερης εποχής έχει τον τρόπο της να με σαγηνεύει και να με παρασύρει. Και αν μπορώ να ξεχαστώ για ώρες και μέρες με όλη την παλπ μυθολογία ενός αιώνα πριν, κυρίως μαγεύομαι από τα αναγνώσματα και τα θεάματα της δικής μου νεανικής εποχής. Τότε που όλα ήταν πλημμυρισμένα άπειρες δυνατότητες. Έτσι δεν κάνουμε όλοι;
Η παλιά τέχνη είναι ο μόνος εφικτός τρόπος να ταξιδέψουμε στο παρελθόν. Μια ήρεμη εξέγερση ενάντια στον αμείλικτο χρόνο.