Ολοένα και περισσότερες χώρες εξετάζουν το ενδεχόμενο να αυξήσουν τη φορολόγηση στους υπερπλούσιους με την ομάδα του Δικτύου Φορολογικής Δικαιοσύνης (Tax Justice Network) να κάνει τους υπολογισμούς λαμβάνοντας υπόψη το ισπανικό μοντέλο και να καταλήγει πως είναι απόλυτα εφικτό, αν υπάρχει η πολιτική βούληση, να συγκεντρωθεί ένα ποσό άνω των δύο τρισεκατομμυρίων δολαρίων που θα εξυπηρετούσε τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, της κρίσης του κόστους ζωής και των υψηλών επιπέδων χρέους των χωρών.
Η νέα μελέτη του TJN προκρίνει έναν «ήπιο» προοδευτικό φόρο του ακραίου πλούτου, στα πρότυπα του ισπανικού μοντέλου, ο οποίος, όπως αναφέρει και στοιχειοθετεί η έρευνα είναι ικανός να συμβάλει στη χρηματοδότηση των αναγκών που επιβάλλει η κλιματική αλλαγή, ένα θέμα μάλιστα που αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων στη COP29.
Το ισπανικό μοντέλο
Η ισπανική κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του σοσιαλιστή πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ, εισήγαγε έναν προσωρινό «φόρο αλληλεγγύης» στα τέλη του 2022. Στα ταμεία του ισπανικού κράτους το 2023 και 2024, από την φορολόγηση του καθαρού πλούτο εισέρρευσαν άνω των τριών εκατομμυρίων ευρώ. Ο φόρος αυτός εκτιμάται ότι αφορά τα πλουσιότερα νοικοκυριά και αντιστοιχεί σε 0,5%.
Η μελέτη επεκτείνει τη φορολόγηση σε όλες τις κατηγορίες πλούτου, χωρίς να εξαλείφει εξαιρέσεις
Η μελέτη δεν εντάσσει τις εξαιρέσεις του ισπανικού φόρου, όπως οι μετοχές εισηγμένων εταιρειών, η πνευματική ιδιοκτησία, η βιομηχανική ιδιοκτησία, καθώς και ορισμένα περιουσιακά στοιχεία μεγάλης αξίας, όπως σκάφη και αεροσκάφη. Δηλαδή, επεκτείνει τη φορολόγηση σε όλες τις κατηγορίες πλούτου, χωρίς να εξαλείφει εξαιρέσεις που υπάρχουν στη νομοθεσία της Ισπανίας, οι οποίες μειώνουν την αποτελεσματικότητα του φόρου.
Η φορολόγηση των υπέρ πλουσίων στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Δικτύου Φορολογικής Δικαιοσύνης η εφαρμογή ενός παρόμοιου φόρου (με έναν συντελεστή που κυμαίνεται από 1,7% έως 3,5%) στα πλουσιότερα νοικοκυριά παγκοσμίως έδειξε πως από τις ΗΠΑ το ποσό που θα συγκεντρωνόταν θα ήταν πάνω από 700 δισ. δολάρια και από το Ηνωμένο Βασίλειο πάνω από 31 δισ. δολάρια, ετησίως.
Στον αναλυτικό πίνακα που παρουσιάζει υπάρχει και η χώρα με με τους υπολογισμούς να δείχνουν πως θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν περισσότερα από 700 εκατομμύρια από το πλουσιότερο 0,5% της Ελλάδας.
«Να αλλάξει τώρα» η φορολόγηση
Η Alison Schultz, επιστημονικός συνεργάτης στο Tax Justice Network, δήλωσε:
«Η συντριπτική πλειονότητα των χωρών εργάζεται επί του παρόντος σε αυτό που μπορεί να αποτελέσει τη μεγαλύτερη ανατροπή στην ιστορία των παγκόσμιων φορολογικών κανόνων, για να τερματιστεί η μάστιγα της παγκόσμιας φορολογικής κατάχρησης από τις πολυεθνικές εταιρείες και τους υπερπλούσιους» σημειώνει η Schultz αρχικά.
Όμως, συνεχίζει, «μια μειοψηφία πλούσιων χωρών φαίνεται να εξακολουθεί να απέχει από την υποστήριξη μιας ισχυρής σύμβασης-πλαισίου για τη φορολογία – παρά το γεγονός ότι πρόκειται για την καλύτερη ευκαιρία που είχαμε ποτέ και για μια ευκαιρία που οι ίδιοι οι λαοί τους απαιτούν να δράσουν επειγόντως. Ορισμένες από τις ίδιες χώρες μπλοκάρουν την πραγματική πρόοδο στην COP29 για το κλίμα – εμποδίζοντας τον κόσμο να πάρει πίσω τρισεκατομμύρια φόρους από φορολογικούς παραδείσους σε μια συνάντηση, και στη συνέχεια ισχυρίζονται στην άλλη συνάντηση ότι δεν υπάρχουν χρήματα για την κλιματική κρίση».
Καταλήγοντας αναφέρει: «Αυτό πρέπει να αλλάξει τώρα – το κλίμα δεν μπορεί να περιμένει, ούτε και οι λαοί του κόσμου».
Συζητήσεις «ναι», αποφάσεις «όχι»
Να σημειώσουμε πως συζητήσεις για τη φορολόγηση των υπέρ πλουσίων διεξάγονται σε όλο τον κόσμο, καθώς οι κυβερνήσεις εξετάζουν τρόπους να αποσπάσουν περισσότερα χρήματα για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των τεράστιων ελλειμμάτων και στη χρηματοδότηση των δημόσιων υπηρεσιών.
Οι χώρες της G20 δεσμεύτηκαν να «συνεργαστούν» ώστε οι κάτοχοι των μεγαλύτερων περιουσιών να φορολογούνται περισσότερο, χωρίς πάντως να φθάσουν στο σημείο να συμφωνήσουν στην επιβολή παγκόσμιου φορολογικού συντελεστή, σύμφωνα με το τελικό ανακοινωθέν που υιοθετήθηκε μετά το πέρας της συνόδου των υπουργών Οικονομικών των κρατών μελών, στο Ρίο ντε Ζανέιρο της Βραζιλίας.