Οι εταιρείες στοχεύουν όλο και περισσότερο να ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίο οι χρήστες αλληλεπιδρούν με το περιεχόμενό τους στο διαδίκτυο, απειλώντας την ελευθερία των χρηστών. Καθώς περισσότερες εταιρείες καταπολεμούν τις επεκτάσεις προγράμματος περιήγησης και άλλο λογισμικό τρίτων που χρησιμοποιούν οι χρήστες του Διαδικτύου για να προσαρμόσουν τις εμπειρίες τους, δύο πρόσφατες γερμανικές δικαστικές υποθέσεις σχετικά με adblockers θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη νομική υπόθεση για τον έλεγχο των χρηστών στην τεχνολογία.
Οι διαφημίσεις είναι μέρος της ζωής μας, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών διαφημίσεων. Βρίσκονται στους ιστότοπους που περιηγούμαστε, στα αποτελέσματα αναζήτησης που λαμβάνουμε και στις διαδικτυακές ειδήσεις που διαβάζουμε. Κουρασμένοι να λαμβάνουν τόσες πολλές διαφημίσεις, ορισμένοι χρήστες προσπαθούν να τις αποφύγουν εγκαθιστώντας ένα πρόγραμμα αποκλεισμού διαφημίσεων (adblocker). Είναι όμως αυτό μια νομική πρακτική; Είναι η χρήση adblockers μια πράξη περιορισμού της αυτονομίας της αγοράς ή συμβάλλει στην επίτευξη της ελευθερίας των χρηστών;
Φανταστείτε ένα σενάριο όπου οι ιδιοκτήτες ιστότοπων κατέχουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στους ιστότοπούς τους, συμπεριλαμβανομένων όποιων διαφημίσεων τοποθετούν, και θα μπορούσαν ουσιαστικά να μηνύσουν για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων, εάν οι χρήστες καταργούσαν ή μπλόκαραν διαφημίσεις όταν επισκέπτονταν αυτούς τους ιστότοπους. Αυτή η υποθετική κατάσταση θα επέτρεπε σε κάθε κάτοχο πνευματικών δικαιωμάτων ιστότοπου να χρησιμοποιήσει το νομικό σύστημα για να σταματήσει οποιονδήποτε απλό χρήστη στο Διαδίκτυο που προσπαθεί να παρακάμψει αυτές τις διαφημίσεις. Αυτό θα οδηγούσε σε ένα Διαδίκτυο όπου επιβάλλονται αυτόκλητες πληροφορίες και διαφημίσεις στους χρήστες. Ευτυχώς, οι πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις έχουν τουλάχιστον αποτρέψει αυτή την υποθετική από το να γίνει πραγματικότητα στη Γερμανία.
Είναι νόμιμη η χρήση adblockers; Η επίμαχη αγωγή
Η χρήση ενός adblocker είναι ο κύριος τρόπος με τον οποίο πολλοί χρήστες του διαδικτύου παρακάμπτουν τις διαφημίσεις και τα αναδυόμενα παράθυρα κατά την πρόσβαση σε ιστότοπους. Οι Adblockers συνήθως έχουν τη μορφή επεκτάσεων και προσθηκών προγράμματος περιήγησης που φιλτράρουν τις ανεπιθύμητες διαφημίσεις για μια εμπειρία περιήγησης στο διαδίκτυο χωρίς διαφημίσεις.
Καθώς η χρήση αυτών των προγραμμάτων αποκλεισμού διαφημίσεων αυξάνεται, ορισμένες εταιρείες έχουν αρχίσει να εξετάζουν εάν είναι νόμιμο για τους χρήστες να μπορούν να μπλοκάρουν τις διαφημίσεις τους. Αυτό συνέβη στη Γερμανία όταν η Axel Springer SE (Axel Springer), μια από τις μεγαλύτερες εκδοτικές εταιρείες της Γερμανίας, συμμετείχε σε αγωγές κατά της Eyeo GmbH (Eyeo), της δημιουργού του Adblock Plus (ένα εργαλείο αποκλεισμού διαφημίσεων Ελεύθερου Λογισμικού με άδεια χρήσης βάσει του GPLv3). Αυτές οι αγωγές οδήγησαν σε μια νομική μάχη για την ελευθερία των χρηστών και ένα ανοιχτό διαδίκτυο.
Στην περίπτωση του Adblock Plus, οι διαφημίσεις αποκλείονται σύμφωνα με κανόνες φίλτρου που διατηρούνται σε μια λεγόμενη «μαύρη λίστα», την οποία οι χρήστες χρησιμοποιούν ως προεπιλεγμένη ρύθμιση. Η επέκταση προσφέρει στους παρόχους διαφημίσεων τη δυνατότητα να εξαιρεθούν οι διαφημίσεις τους από αυτήν τη μαύρη λίστα (και να συμπεριληφθούν σε μια “λευκή λίστα”) με τη συμμόρφωση με «αποδεκτά πρότυπα διαφήμισης», αποκαλύπτοντας τον ετήσιο κύκλο εργασιών τους και πληρώνοντας ένα ποσό στην Eyeo. Οι χρήστες θα βλέπουν μόνο διαφημίσεις που έχουν συμπεριληφθεί στη λευκή λίστα, αλλά έχουν επίσης τη δυνατότητα να αποκλείουν συνολικά διαφημίσεις τόσο από λευκές όσο και από μαύρες λίστες.
Ο Axel Springer κατέθεσε πολλές αγωγές στη Γερμανία κατά της Eyeo με το αιτιολογικό ότι η επέκταση Adblock Plus παρενέβαινε στις δραστηριότητές τους, ισχυριζόμενος ότι μπλοκάροντας τις διαφημίσεις της, η Eyeo είχε λάβει μέτρα κατά του ανταγωνισμού. Σύμφωνα με τον Axel Springer, το επιχειρηματικό μοντέλο της Eyeo αποτελούσε:
- Στοχευμένη παρεμπόδιση και επιθετική επιχειρηματική πρακτική. και
- Παραβίαση της ελευθερίας του Τύπου.
Το δικαίωμα να μην βλέπω διαφημίσεις
Αφού αποφάνθηκαν ότι η επιλογή χρήσης adblockers είναι μια απόφαση που θα πρέπει να μπορούν να λάβουν οι χρήστες του Διαδικτύου, τα δικαστήρια στη Γερμανία αποφάνθηκαν ότι τα δικαιώματα των χρηστών δεν περιλαμβάνουν μόνο την ελευθερία έκφρασης γνώμης και λήψης πληροφοριών, αλλά και το δικαίωμα να μην εκφράζουν γνώμη και να αρνηθούν να δούν πληροφορίες που τους επιβάλλονται. Με αυτόν τον τρόπο, οι αποφάσεις έλαβαν υπόψη το ενδιαφέρον ενός χρήστη να γλιτώσει από την ενοχλητική διαφήμιση.
Αντίστοιχα, οι χρήστες του διαδικτύου απλώς ασκούν το δικαίωμά τους να μην εμφανίζονται ορισμένες μορφές διαφήμισης όταν επισκέπτονται ιστότοπους του Διαδικτύου όταν επιλέγουν να κάνουν χρήση ενός αποκλεισμού διαφημίσεων. Το επιχειρηματικό μοντέλο της Adblock Plus, σύμφωνα με τα δικαστήρια, ήταν επομένως μια εμπορεύσιμη προσφορά υπηρεσίας που δεν στόχευε πρωτίστως να βλάψει την ανταγωνιστική ανάπτυξη της Axel Springer. Κατά τη γνώμη των δικαστηρίων, το Adblock Plus δεν παρεμβαίνει επίσης άμεσα στην επιχείρηση, καθώς οι χρήστες διατηρούν την αυτονομία να κάνουν όπως θέλουν με τις ρυθμίσεις του πρόσθετου μετά την εγκατάσταση. Οι χρήστες μπορούν να αποκλείσουν ή να επιθυμούν να βλέπουν μόνο τις διαφημίσεις στη λίστα επιτρεπόμενων. Το Adblock Plus είναι επομένως απλώς ένα προϊόν του οποίου η χρήση αποφασίζεται αποκλειστικά από τον χρήστη του Διαδικτύου.
Το επιχείρημα HTML: η χρήση των adblockers συνιστά τροποποίηση ενός προγράμματος υπολογιστή;
Η Axel Springer υπέβαλε επίσης επιχείρημα στα γερμανικά δικαστήρια ότι οι ιστότοποί τους θα προστατεύονται βάσει της γερμανικής νομοθεσίας περί πνευματικών δικαιωμάτων ως πρόγραμμα υπολογιστή που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα και ότι ο κώδικας HTML τους θα καλύπτεται ομοίως σε αυτό το πεδίο λόγω των στοιχείων ελέγχου που περιλάμβανε. Λόγω του τρόπου με τον οποίο το Adblock Plus αλληλεπιδρά με τον ιστότοπό του, η Axel Springer ισχυρίστηκε επομένως ότι τα αντίγραφα και οι προσαρμογές του κώδικα στον ιστότοπό του ήταν παραβιάσεις πνευματικών δικαιωμάτων που έγιναν χωρίς άδεια.
Τόσο στην αρχική δικαστική απόφαση όσο και στην απόφαση για την επακόλουθη έφεση υπέρ του Eyeo, το δικαστήριο διαφώνησε με την Axel Springer και έκρινε ότι η χρήση του Adblock Plus επηρεάζει αποκλειστικά τη ροή του προγράμματος μέσω εξωτερικών εντολών, χωρίς να αλλοιώνει την ουσία του προγράμματος ή να δημιουργεί αλλαγές. Έτσι, η χρήση της επέκτασης έχει ως αποτέλεσμα μια απλή διαμόρφωση του προγράμματος περιήγησης που πραγματοποιείται από τους χρήστες σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους.
Τα δικαστήρια σημείωσαν ότι οι χρήστες του Διαδικτύου δεν απαιτούν άδεια από τους κατόχους ιστοτόπων όταν θέλουν να κάνουν τον ιστότοπο να φαίνεται καλύτερος για τον εαυτό τους. Οι σύγχρονοι ιστότοποι αποτελούνται από πολλά ξεχωριστά μέρη που μπορούν να διακριθούν τεχνικά μεταξύ τους, όπως κείμενο, εικόνες και βίντεο, καθώς και λογισμικό που είναι ενσωματωμένο στη σελίδα HTML. Για τα δικαστήρια, δεν ήταν αρκετό ότι αυτά τα στοιχεία λογισμικού χρησιμοποιήθηκαν στη σελίδα HTML του ιστότοπου για να σημαίνει ότι ο ίδιος ο ιστότοπος ήταν ένα πρόγραμμα υπολογιστή με δυνατότητα προστασίας. Μπορούμε επομένως να συμπεράνουμε ότι οι αποκλειστές διαφημίσεων δεν παραβιάζουν τις προστασίες ενός προγράμματος.
Τα αρνητικά της υπόθεσης
Ωστόσο, ορισμένες πτυχές στις αποφάσεις εξακολουθούν να μην είναι ιδανικές για την προώθηση των δικαιωμάτων του μέσου χρήστη. Ενώ η ελευθερία χρήστη σημαίνει ότι οι χρήστες μπορούν να χρησιμοποιούν τα εργαλεία που επιθυμούν κατά την περιήγησή τους στον Παγκόσμιο Ιστό, το δικαστήριο διατήρησε ωστόσο το δικαίωμα της Axel Springer να αποκλείει χρήστες με ενεργοποιημένο αποκλεισμό διαφημίσεων από την πρόσβαση στο περιεχόμενό της. Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό ως έγκριση για τη χρήση εργαλείων ανίχνευσης adblock από εταιρείες όπως η Axel Springer.
Δυστυχώς, το δικαστήριο ανέφερε επίσης ότι η Axel Springer μπορεί να μετατρέψει το περιεχόμενό του σε μοντέλο πληρωμένης πρόσβασης, δικαιολογώντας αυτό το μέτρο ως στοιχείο εγγενές για τον ανταγωνισμό. Φοβόμαστε ότι αυτή η σιωπηρή έγκριση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τα paywalls και η φραγή adblockers να γίνουν το βασικό πρότυπο στο διαδίκτυο.
Το πιο σημαντικό είναι ότι τα εργαλεία για την ανίχνευση της χρήσης adblockers αντιτίθενται στο άρθρο. 5 παράγραφος 3 της οδηγίας για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, το οποίο ορίζει ότι οι ιστότοποι πρέπει να ζητούν συναίνεση πριν από την πρόσβαση ή την αποθήκευση πληροφοριών σχετικά με τη συσκευή ενός χρήστη. Η Επιτροπή της ΕΕ επιβεβαίωσε ότι, το άρθρο. 5 παράγραφος 3 της οδηγίας για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες δεν περιορίζεται μόνο στα cookies αλλά σε «όλα τα είδη πληροφοριών» που αποθηκεύονται ή έχουν πρόσβαση στην τερματική συσκευή του χρήστη. Αυτό ισχύει για την αποθήκευση από ιστότοπους σεναρίων στον τερματικό εξοπλισμό των χρηστών για τον εντοπισμό εάν οι χρήστες έχουν εγκαταστήσει ή χρησιμοποιούν προγράμματα αποκλεισμού διαφημίσεων.
Μια νίκη για την ελευθερία του χρήστη;
Με πολλούς παρόχους υπηρεσιών και ιστότοπους στο Διαδίκτυο να ακολουθούν την τάση περιορισμού της πρόσβασης των χρηστών με adblockers στις υπηρεσίες τους, αυτές οι δικαστικές αποφάσεις στη Γερμανία συμβάλλουν στη δημιουργία προηγούμενων που υποστηρίζουν και αναγνωρίζουν τις αρχές της ελευθερίας των χρηστών.
Πράγματι, οι αποφάσεις αυτές υποστηρίζουν τις αρχές του Next Generation Internet, συμπεριλαμβανομένης της διασφάλισης ότι οι χρήστες του Διαδικτύου μπορούν να κάνουν ατομικές επιλογές και να ασκήσουν την ελευθερία της έκφρασης, με τρόπους με τους οποίους μπορούν να αναπτύξουν και να χρησιμοποιήσουν ελεύθερα νέες επεκτάσεις και λειτουργίες προγράμματος περιήγησης για να βελτιώσουν την online εμπειρία τους και τον έλεγχο των χρηστών.
Παρά τα βήματα προς τα εμπρός για τον έλεγχο των χρηστών που βρέθηκαν σε αυτές τις αποφάσεις, δεν φτάνουν τόσο μακριά όσο θα ελπίζαμε να εξασφαλίσουν την ελευθερία των χρηστών κατά τη χρήση του Διαδικτύου και εξακολουθούν να υπόκεινται σε ένδικα μέσα και επομένως ενδέχεται να μην είναι οριστικές.
Πηγή άρθρου: https://fsfe.org/