Είναι τεράστια η δυσκολία και αυτών ακόμη των ελάχιστων δημάρχων που έχουν πειστεί πραγματικά για την αναγκαιότητα μείωσης της χρήσης του Ι.Χ. στην πόλη τους και της αύξησης της χρήσης του ποδηλάτου, να πείσουν τους δημότες τους για την αναγκαιότητα εφαρμογής όρων Βιώσιμης Κινητικότητας και κυρίως παραχώρησης χώρων χρήσης του ποδηλάτου, αλλά και των πεζών.
Οι περισσότεροι πέφτουν σε ένα τοίχος που εκφράζεται με δύο αντιδράσεις. Πρώτα από όλα την αδιαφορία. Του μέσου πολίτη του είναι παντελώς αδιάφορο και άγνωστο το θέμα της Βιώσιμης κινητικότητας και δεν συμμετέχει σε κανέναν διάλογο αν δεν του βάλεις έναν ποδηλατόδρομο μπροστά από το σπίτι του, στους δρόμους που χρησιμοποιεί για να πάει στην δουλειά του, ή μπροστά από το μαγαζί του οπότε ασχολείται αρνητικά και αντιδρά.
Ο δεύτερος τρόπος αντίδρασης είναι το ερώτημα: «και που θα βάλω το αυτοκίνητό μου;»
Εκεί ακριβώς βρίσκεται και το επικοινωνιακό λάθος των δημοτικών αρχών όταν ξεκινούν να σχεδιάζουν όρους βιώσιμης κινητικότητας στην πόλη τους. Αντί να ξεκινήσουν από το σχεδιασμό πρέπει να ξεκινήσουν από το να επικοινωνήσουν τα οφέλη της Βιώσιμης Κινητικότητας και στην συνέχεια, αφού ωριμάσουν τις συνειδήσεις, να παράξουν ώριμους σχεδιασμούς.
Ο πολίτης πρέπει πρώτα συνειδητοποιήσει τα οφέλη του από το ποδήλατο και ύστερα το ότι με το ποδήλατο μπορεί να έχει μια καλή και αποδεκτή εικόνα.
Θα έλεγα λοιπόν ότι δύο χρόνια πριν από την έναρξη μιας διαδικασίας μελέτης ΣΒΑΚ πρέπει να ξεκινήσει μια καμπάνια για την αναγκαιότητα και τα αποτελέσματα που μπορεί να έχει μία ΣΒΑΚ. Ακόμη και οι δήμοι που έχουν ξεκινήσει διαδικασία ΣΒΑΚ έχουν τον χρόνο μέχρι να φτάσουν στην υλοποίηση των έργων.
Πολύ σημαντικό για τις δημοτικές αρχές είναι να κατανοήσουν ότι ακόμη κι αν εκείνες έχουν συνειδητοποιήσει την αναγκαιότητα της Βιώσιμης Κινητικότητας στον Δήμο τους, τα χρονοδιαγράμματα ξεπερνάνε την δημοτική θητεία. Θα πρέπει να εμπεδώσουν λοιπόν μια κοινωνική συνείδηση που να επιβάλει τη συνέχιση ενός ΣΒΑΚ ακόμη και αν δεν επανεκλεγούν.
Επίσης πολύ σημαντικό είναι ότι επειδή ένα ΣΒΑΚ έχει μακροχρόνιο ορίζοντα, η διαμόρφωση μιας θετικής προσδοκίας για την κοινή γνώμη και η προβολή μιας δράσης στον παρόντα χρόνο που θα έχει θετικά αποτελέσματα στο μέλλον, μπορεί να αποτελέσει προβολή ενός θετικού έργου στο σήμερα.
Για αυτό το σημαντικότερο για την υλοποίηση ενός ΣΒΑΚ είναι ο πολίτης να μάθει τα πλεονεκτήματα του ποδηλάτου και να συνειδητοποιήσει ότι μιλάμε για έναν σύγχρονο και μελλοντικό θετικό τρόπο μετακίνησης.
Ο πολίτης πρέπει να μάθει και να πειστεί ότι η μείωση του Ι.Χ. και η ανάπτυξη του ποδηλάτου:
- Αυξάνει τον δείκτη υγείας των ανθρώπων μέσω της άσκησης
- Μειώνει τους χρόνους μετακίνησης σε αποστάσεις κάτω τεσσάρων χιλιομέτρων αν συνυπολογίσουμε και την ανίχνευση θέσης στάθμευσης ή την απόσταση που θα διανύσουμε με τα πόδια από εκεί που παρκάραμε μέχρι την δουλειά μας.
- Μειώνει την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις διάφορες παθήσεις και τις δαπάνες υγείας.
- Μειώνει δραστικά τους αστικούς θορύβους και τις ψυχοδιαταραχές που δημιουργούνται από αυτόν, ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες
- Σχεδόν μηδενίζει μια μεγάλη ομάδα δαπανών χρήσης του Ι.Χ. βενζίνες, ανταλλακτικά, service, ζημιές ατυχήματα κλπ. και αυξάνει την αγοραστική δύναμη των ανθρώπων.
- Τονώνει και ανεβάζει την ενεργητικότητα και την παραγωγικότητα των ανθρώπων.
- Μειώνει τα ατυχήματα, τους θανάτους, τις αναπηρίες, τις υλικές ζημιές τις δαπάνες αποκατάστασης.
- Μειώνει το άγχος της καθημερινότητας.
- Ενισχύει την τοπική αγορά και την κατανάλωση όπως δείχνει η εμπειρία των πόλεων που έχουν εφαρμόσει ΣΒΑΚ.
- Αυξάνει τον τουρισμό και προσελκύει καταναλωτές από άλλες περιοχές.
- Ομορφαίνει την πόλη και ανεβάζει την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
- Μειώνει την ζήτηση και την έλλειψη θέσεων στάθμευσης.
- Ανεβάζει την αξία της πόλης και τις αξίες των ακινήτων.
- Ανεβάζει την κοινωνικότητα στην πόλη και την διαλεκτική σχέση μεταξύ των ανθρώπων της γειτονιάς.
- Διευκολύνει στην διανοητική και σωματική ανάπτυξη των παιδιών.
- Μειώνει τα κρούσματα εγκληματικότητας.
- Μειώνει την ενδοοικογενειακή βία και το ψυχολογικό στρες.
- Δημιουργεί συνθήκες αλληλεγγύης στη γειτονιά και στην πόλη.
- Λύνει τα κυκλοφοριακά προβλήματα.
Σημαντικό είναι να αντιληφθούμε ότι όλα τα παραπάνω ευεργετήματα δεν αφορούν μόνο τους ποδηλάτες, αλλά και όλους όσους κατοικούν σε μια πόλη που λειτουργεί με όρους βιώσιμης κινητικότητας. Αρα όταν φτιάχνουμε ΣΒΑΚ δεν απευθυνόμαστε μόνο στους ενδιαφερόμενους φορείς όπως περιγράφει ο οδηγός ΣΒΑΚ. Βασικό είναι να πείσουμε τους άλλους.
Στην συνέχεια ο πολίτης πρέπει να δει θετικές εικόνες για την χρήση του ποδηλάτου. Να συνειδητοποιήσει ότι το ποδήλατο το χρησιμοποιεί ένας σύγχρονος, θετικός, ενεργητικός, δυναμικός, ελκυστικός, κοινωνικός, άνθρωπος και το ποδήλατο του ομορφαίνει την εικόνα.
Αυτά είναι τα δύο βασικά στοιχεία για να μπει το ποδήλατο στην ζωή μας. Να συνειδητοποιήσει ο πολίτης ότι το ποδήλατο τον ωφελεί, είτε το χρησιμοποιεί είτε όχι και ότι το ποδήλατο τον ομορφαίνει έτσι ώστε να τολμήσει να το χρησιμοποιήσει και αυτός.
Είναι τεράστιο λάθος των δημοτικών αρχών να ξεκινούν από το πρόβλημα ΣΒΑΚ (πως θα διευθετήσω τα πράγματα στην πόλη μου έτσι ώστε να χωράνε ποδήλατα και πεζοί) ενώ θα έπρεπε να ξεκινούν από την λύση ΣΒΑΚ (πόσο όμορφη και καλύτερη θα είναι η ζωή αν αναπτυχθούν οι μετακινήσεις με ποδήλατο και πεζή).
Λάθος των δημοτικών αρχών ξαφνικά να καλούν τους «αδιάφορους» πολίτες να τους δείξουν πως σκέφτονται να σχεδιάσουν την πόλη τους, ενώ εκείνοι έχουν στην συνείδησή τους ότι βασικό μέσο μετακίνησής τους είναι το Ι.Χ. Οι δημοτικές αρχές πρέπει να διαμορφώσουν μια κοινή γνώμη έτσι ώστε ο κόσμος να τις καλέσει να δώσουν χώρο σε πεζούς και ποδηλάτες. Και αυτές να έρθουν να ικανοποιήσουν την επιθυμία του κόσμου.
Δυστυχώς οι δημοτικές αρχές όχι μόνο δεν καταλαβαίνουν από που πρέπει να ξεκινήσουν αφού καλούν τους πολίτες να διαβουλευτούν για κάτι που τους είναι αδιάφορο, αλλά απογοητεύονται κιόλας αφού καταβάλουν μια μεγάλη προσπάθεια, χαλάνε άπειρο χρόνο και τελικά συναντούν και την αποδοκιμασία του κόσμου.
Το ρεπορτάζ μου δείχνει ότι όλες οι δημοτικές αρχές που ξεκίνησαν ΣΒΑΚ, καμία δεν είχε κάνει την παραμικρή επικοινωνιακή προετοιμασία.
Δεύτερος άξονας και στάδιο στον οποίο πρέπει να δουλέψουν οι δημοτικές αρχές είναι οι δοκιμές και τα παραδείγματα. Να κλείσουν δρόμους για κάποιους μήνες, να δώσουν λωρίδες στα ποδήλατα και να δείξουν στον κόσμο πως θα ήταν η πόλη τους αν είχαν εφαρμόσει όρους βιώσιμης κινητικότητας. Να βγει ο κόσμος, να περπατήσει να ποδηλατήσει με ασφάλεια και να νιώσει πως θα ήταν βιώσιμη η πόλη του. Να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και να αλλάξει συνήθειες. Στην συνέχεια είναι πολύ σημαντικό να επανέρθει στην αρχική κατάσταση η κινητικότητα ώστε να νιώσει ο κόσμος το άσχημο παρελθόν αλλά και να δεχθεί νέους πειραματισμούς σε άλλα σημεία της πόλης. Σταδιακά να αυξάνει η πυκνότητα και τα σημεία έτσι ώστε ο κόσμος να μαθαίνει στις μικρές προσαρμογές και στις προσωρινές εναλλακτικές μορφές μετακίνησης.
Η συγκέντρωση των θετικών σχολίων είναι πολύ σημαντική όπως και το άνοιγμα μιας πλατφόρμας όπου θα γίνεται συνεχώς μια διαρκής δημόσια διαβούλευση έτσι ώστε να νιώσει ο κόσμος ότι ο ίδιος προτείνει και ότι ο ίδιος υποστηρίζει μια διαδικασία ΣΒΑΚ. Χρήσιμη και η συζήτηση στα Social Media όπως και η χρήση video.
Σημειώνω ότι η πεζοδρόμηση γίνεται πολύ εύκολη με βάψιμο στο δρόμο και μια ζαρντινιέρα στο μέσο του δρόμου ανάμεσα σε δυο διασταυρώσεις, έτσι ώστε να μην επιτρέπεται η διαμπερής διέλευση αλλά όμως οι κάτοικοι να έχουν πρόσβαση στα σπίτια τους εκατέρωθεν. Με γλάστρες και φυτά και χρωματισμό του οδοστρώματος ξαφνικά ο δρόμος γίνεται αγνώριστος.
Επίσης σημαντική είναι η περιοδική κάθε τρεις Κυριακές διοργάνωση βόλτας επί του πεδίου. Μια λωρίδα ή ένας πεζόδρομος κάθε 15 μέρες ή μια καθημερινή σε ένα ή σε διαφορετικά σημεία. Οχι μια φορά το χρόνο κάθε 22 Σεπτεμβρίου. Να ανακοινώσουμε π.χ. ότι κάθε πρώτη Τρίτη του μήνα η τάδε οδός ή μια ομάδα οδών θα γίνονται πεζόδρομοι ή μια λωρίδα θα γίνεται ποδηλατόδρομος. Να το δει, να το ζήσει ο κόσμος, να το συνηθίσει, να το αγαπήσει.
Θα τολμούσα να πω ότι η μια φορά το χρόνο διοργάνωση της ποδηλατοπορίας κάνει και ζημιά. Ξαφνικά και απροειδοποίητα βάζουμε ένα μεγάλο μέρος του κόσμου σε ταλαιπωρία για να κάνουν κάποιοι βόλτα με το ποδήλατο. Ενα όχι και τόσο καλό μήνυμα για τον μη χρήστη ποδηλάτου. Περισσότερο τον παραπέμπει στην ταλαιπωρία που θα υποστεί αν εφαρμοστούν όροι βιώσιμης κινητικότητας στην πόλη του, παρά στην ομορφιά που θα ζήσει.
Περιττό νομίζω να σημειώσουμε ότι η σημερινή εποχή του κορονοϊού αποτελεί μια τεράστια ευκαιρία να ξεκινήσει μια δημοτική αρχή. Οχι να κάνει ΣΒΑΚ. Να προετοιμάσει την κοινή γνώμη να θέλει ΣΒΑΚ.
Του Χάρη Κουγιουμτζόπουλου
Δημοσιογράφου Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Μέλους της ΠοδηλΑττικής Κοινότητας