29 Μαρτίου 2020

Η απαράμιλλη μονιμότητα των βιβλίων

Σε μια ψηφιακή εποχή όπου αναβοσβήνουν χαρούμενες και φανταχτερές οι πινακίδες του φαίνεσθαι, της τέλειας εικόνας σε τέλεια ανάλυση, τους εκρηκτικούς εργασιακούς ρυθμούς που γίνονται σε ταχύτητες εκείνες των μελισσιών και μυρίζουν μπαρούτι οργής και δυστυχίας από χιλιόμετρα, θα έλεγε κανείς και θα έγνεφε συγκαταβατικά κι ο απέναντι, πως η ουσία σήμερα δεν είναι η κοπιαστική, πολύωρη, αφοσιωμένη δραστηριότητα της ανάγνωσης, και δη και εκείνα τα ογκώδη, αγχωτικά βιβλία χωρίς εικόνες που έχουν καταλάβει το ράφι σου. Όλα τρέχουν παρόλο που όλα φαίνεται να μένουν σταθερά, ακούνητα. Το μάντρα είναι αυτό, πρόλαβε όσα περισσότερα μπορείς στη καθημερινή σου ρουτίνα, για να είσαι επίκαιρος, ενημερωμένος και πάντα μέσα στα πράγματα. Το βιβλίο βεβαίως και είναι το φανάρι που αναχαιτίζει την πορεία σου. Αν είναι μια διάβαση η ζωή, τα βιβλία που σου χτυπάνε την πόρτα δεν τα στέλνεις πίσω με κούριερ, ούτε τα καταχωνιάζεις στα άδυτα ντουλαπιών, δεν αποτελούν προσκόμματα στο χρόνο σου αλλά είναι οι Καταστασιακοί στυλοβάτες που σου λένε να αφήσεις λίγο την «κοινωνία του θεάματος» να βράζει στο καζάνι της και να πιάσεις ένα βιβλίο όπου τα όρια του χρόνου καθορίζονται από εσένα. Αυτές οι γραμμές γράφονται και απευθύνονται όχι τόσο στους «σαν κ’ εμένα καμωμένους» αλλά πολύ περισσότερο σε αυτούς που η ανάγνωση μοιάζει με καταναγκαστικά έργα.

Η αξία του βιβλίου, ως χειροπιαστό αγαθό, γιατί περί αγαθού πρόκειται, είναι απροσπέλαστη. Η πνευματική του αντοχή ανά τα χρόνια δεν μπορεί να ταρακουνηθεί από τίποτα, σαφώς ούτε και να υποβιβαστεί. Ακόμη και ο κινηματογράφος που γεννήθηκε σαν μοιραίος πειρασμός ενάντια στα βιβλία, αφού συνδύασε πρωτοποριακά εικόνα και ήχο, δεν κατάφερε να τα εξαλείψει. Παρόλα αυτά, όταν ανοίγει κανείς ένα βιβλίο βρίσκεται αντιμέτωπος με δύο ενδεχόμενα και τα δύο σκληρά από τη φύση τους. Μπορεί να κινδυνεύσεις είτε από πλήξη, είτε από αποκάλυψη. Και είναι ακριβώς για την δεύτερη περίπτωση που πρέπει να «γυρέψεις νοσηλεία, στα σινεμά και στα βιβλία». Για τη συνειδητοποίηση των όσων γράφει κάποιος ξένος που τα νιώθουμε τόσο δικά μας, την ενδοσκόπηση, την αυτογνωσία και κατ’ επέκταση την αυτοεκτίμηση, τη πυροδότηση ξεχασμένων συναισθημάτων. Τη βελτίωση των επικοινωνιακών μας ικανοτήτων, την ανταλλαγή απόψεων, την καλλιέργεια της δεξιότητας του φιλοσοφείν, την όξυνση του νου, τη πνευματική μέθη, την παραγωγική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, την αποτοξίνωση από το τρεχαντήρι του διαδικτύου βομβαρδισμού.

Το βιβλίο όσο και να φαίνεται μοναχική δραστηριότητα που σφαλίζει τα παντζούρια στον έξω κόσμο με τις κουρτίνες τραβηγμένες, αντίθετα ανοίγει διάπλατα τα παράθυρα στο βίωμα, στο εσωτερικό ταξίδι και έπειτα θα παρακινήσει, θα ταρακουνήσει και μερικές φορές μπορεί να προτρέψει τον αναγνώστη να λάβει δράση. Ένα βιβλίο λόγω του ότι αποτελείται από περιγραφές εξάπτει την περιέργεια, καλλιεργεί τη φαντασία και η σχέση μεταξύ συγγραφέως και αναγνώστη είναι σχέση δούναι και λαβείν, ο συγγραφέας περιγράφει και ο αναγνώστης χτίζει τις περιγραφές του πρώτου, δίνει σάρκα και οστά, ντύνει με νόημα και περιεχόμενο τους ήρωες του βιβλίου όπως ακριβώς αυτός τους έχει πλάσει στον νου του και για τον καθένα οι ήρωες φτιάχνονται από διαφορετικά υλικά, ποτέ όμοια και αυτή είναι η μαγεία του βιβλίου καθώς επίσης και η διαφορά του με την εικόνα που είναι συγκεκριμένη και αμετάβλητη. Γι’ αυτό με τα βιβλία συντροφιά δεν μπορεί να αισθάνεται κανείς μόνος. Η ευχάριστη πληρότητα του να τα έχεις στα ράφια της βιβλιοθήκης τακτοποιημένα ή να το κουβαλάς μαζί σου, να το νιώθεις κοντά σου, η αίσθηση της μονιμότητας που προκαλούν ικανοποιούν το φόβο της εγκατάλειψης που εμφωλεύει πάντα στις ανθρώπινες σχέσεις.

Πηγή: Flickr.com

Επιπλέον, τα βιβλία μπορείς να τα δανείσεις, να τα δωρίσεις, να τα συμπληρώσεις, να τα σημειώσεις, να τα υπογραμμίσεις και έπειτα το πιο σημαντικό, να τα αφιερώσεις κάπου. Πετυχαίνεις κάποτε μια αφιέρωση σε ένα μεταχειρισμένο βιβλίο κάπου σε ένα παλαιοβιβλιοπωλείο που σε ωθεί να το αγοράσεις. Όσο για τις αισθήσεις ικανοποιούνται σε τεράστιο βαθμό η αφή και η όσφρηση. Το ηλεκτρονικό βιβλίο δεν μπορείς να το μυρίσεις, να το ξεφυλλίσεις και να τρίζουν οι σελίδες του. Ακόμα και η όραση εμπλουτίζεται, μέσα από τις εκάστοτε προσεγμένες εκδόσεις, τα εξώφυλλα, τους λεπτομερείς προλόγους και τα επίμετρα, τις κομψές εικονογραφήσεις.

Τα βιβλία είναι το πέρασμα από την ρεαλιστική, άχρωμη πραγματικότητα σε μια ονειρική, φαντασιακή πύλη, είναι ελπίδα και δύναμη, υλική και άυλη μορφή, ένα χάδι στο μάγουλο και ένα χέρι παρηγοριάς περασμένο στους ώμους. Εκεί μέσα κρύβεται η αλήθεια των ανθρώπων, οι λύσεις στα προβλήματα, τα βάσανα και οι χαρές, τα ήθη και ο πολιτισμός. Τα σκοτεινά και τα φωτεινά σημεία του καθενός μας. Η ίδια μας η ύπαρξη βρίσκεται μέσα σε κάτι κιτρινισμένες σελίδες, σε εκείνα τα βιβλία της αποκάλυψης πάνω στο κομοδίνο, κάτω απ’ το μαξιλάρι.

Λίγα λόγια για τον συντάκτη

ΑΝΝΑ ΑΓΡΕΒΗ

...που πολύ θα ήθελε να είναι μια σύγχρονη Γλαύκη Αρχοντίδη. Ετών είκοσι τέσσερα. Παρατηρήτρια των ανθρωπίνων παθών και ηδονών χωρίς τηλεσκόπιο, ειλικρινής συλλέκτης του καλού και του κακού με σημειωματάριο. Όλα στα χείλη και από τα χείλη για να καταλήξουν κάποτε στη κόλλα. Θερμή οπαδός των συναυλιακών συνθημάτων και της μυρωδιάς των πολυκαιρισμένων βιβλίων.