Το «The Zone of Interest» είναι μια σκοτεινή σάτιρα που κάνει τους υπεύθυνους των εκδοτικών οίκων να τρέμουν.
Ο Μάρτιν Έιμις δεν είναι πρωτάρης σε σχέση με τα εκδοτικά πράγματα. Τα βιβλία του έχουν πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα διεθνώς τοποθετώντας τον ανάμεσα στους εμπορικά επιτυχημένους γραφιάδες της εποχής μας. Το λογικό άρα θα ήταν να δέχεται καθημερινά προτάσεις συνεργασίας από εκδοτικούς οίκους με όρους επωφελείς για τον ίδιο και τα έργα του.
Κάθε άλλο. Όπως αποδεικνύεται από τις πρόσφατες περιπέτειες του τελευταίου μυθιστορήματος του Έιμις, ακόμα και celebrities όπως ο ίδιος δυσκολεύονται να βρουν εκδότη όταν το θέμα που πραγματεύονται είναι αμφιλεγόμενο και ενδέχεται να προκαλέσει αντιδράσεις.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Τον Αύγουστο κυκλοφόρησε στη Μεγάλη Βρετανία το τελευταίο μυθιστόρημα του Έιμις «The Zone of Interest» από τον εκδοτικό οίκο Jonathan Cape.
Η δράση του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται στον τομέα Kat Zet III του Άουσβιτς, γνωστό στους αναγνώστες ιστορικών βιβλίων, μεταξύ άλλων, λόγω των επιστημονικών πειραμάτων για την παραγωγή συνθετικών καυσίμων που πραγματοποιούνταν εκεί, και στους αναγνώστες του Έιμις από το προηγούμενο έργο του, «Το βέλος του χρόνου» (εκδ. Νεφέλη). Διοικητής του τομέα είναι ο Πάουλ Ντολ, ένας μέθυσος αξιωματικός που οι επαγγελματικές υποχρεώσεις του τον έχουν καταβάλει και τον έχουν φέρει στα πρόθυρα της τρέλας. Ο Ντολ είναι παντρεμένος με τη Χάνα, η οποία, όπως δικαίως υποψιάζεται ο άντρας της, νταραβερίζεται με τον νεαρό Άνγκελους Τόμσεν, ανιψιό του γραμματέα του Χίτλερ και, ως εκ τούτου, στο απυρόβλητο. Δίπλα σε αυτούς ζει κα πορεύεται ο Σμουλ, ένας Εβραίος κρατούμενος επιφορτισμένος με το έργο της εξολόθρευσης των ομοθρήσκων του. Οι τρεις αυτοί άντρες είναι οι αφηγητές του μυθιστορήματος. Μαζί και εναλλάξ περιγράφουν την «κοινοτοπία του κακού» ο καθένας από τη σκοπιά του. Το αποτέλεσμα είναι μια σκοτεινή σάτιρα της ανθρώπινης κατάστασης.
Το «The Zone of Interest» θα κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ στο τέλος Σεπτεμβρίου από τον οίκο Knopf. Στη Γαλλία όμως, το βιβλίο δεν θα κάνει την εμφάνισή του πριν περάσει ένας ολόκληρος χρόνος.
Ο λόγος; Ο οίκος Gallimard, ο οποίος εκδίδει τα βιβλία του Έιμις, αρνήθηκε να το περιλάβει στον κατάλογό του. Μάλιστα, οι υπεύθυνοι του ιστορικού οίκου δικαιολόγησαν την απόφασή τους λέγοντας ότι το μυθιστόρημα «έπασχε» από λογοτεχνικές αδυναμίες. Κατόπιν αυτού, το βιβλίο θα κυκλοφορήσει από τον κατά πολύ μικρότερο οίκο Calmann-Lévy, με καθυστέρηση φυσικά.
Τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα στη Γερμανία. Εκεί, ο οίκος Carl Hanser Verlag απέρριψε το έργο με τη δικαιολογία ότι αποτελεί οικονομικό ρίσκο.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι εκδοτικές περιπέτειες του «The Zone of Interest» προκάλεσαν ερωτηματικά. Ιδιαίτερα μετά από τη δημοσίευση των πρώτων κριτικών σε βρετανικά έντυπα οι οποίες «δικαιώνουν» τον συγγραφέα. «Είναι άραγε πολύ νωρίς να υποβάλουμε το θέμα του Ολοκαυτώματος στη δοκιμασία του χιούμορ;» αναρωτήθηκαν κάποιοι. Όμως, βιβλία με το ίδιο θέμα και παρόμοια οπτική έχουν κυκλοφορήσει και στο παρελθόν χωρίς να προκαλέσουν αντιδράσεις. Οπότε, η μόνη εξήγηση που μένει είναι αυτή που προτείνει ο συντάκτης του σχετικού άρθρου των New York Times: «Στην Ευρώπη, όπου ο αντισημιτισμός βρίσκεται σε έξαρση, οι εκδότες φοβούνται και τη σκιά τους».
Λήδα Πιμπλή
http://www.tospirto.net/ ,17/9/2014